برنامه مطالعاتی جوانان و نوجوانان
برنامه مطالعاتی برای جوانان و نوجوانان 1

امروز به همت فناوري حيرت انگيز که هر روز فراورده هاي بديعي در زمينه هاي گوناگون به بشريت عرضه مي کند امکانات توليد کتاب نيز بسيار افزايش يافته و با گسترش علم و فرهنگ و احساس ضرورت کتابخواني در ميان عامه مردم هر روز هزاران تن به توليد کنندگان کتاب افزوده مي شود . نويسندگان بسياراز جوان و ميانسال و کهنسال قلم در دست دارند و به خصوص بسياري از آنها براي جوانان و نو جوانان داستانها و مقالات و شعر ها و مجموعه هاي ادبي و برنامه هاي علمي و غيره فراهم مي کنند.
علاوه بر آنکه شبکه اطلاعات جهاني خود کتابخانه هاي عظيمي در فضاي مجازي براي جوانان فراهم کرده و دسترسي به اطلاعات وفرهنگ و ادبيات بيش از هر زمان تسهيل شده است .
در عين حال از نگاهي ديگر مي توان گفت که به علت فراواني عرضه کتاب و اطلاعات کار انتخاب بسيار مشکل شده است زيرا در اين باب نيز بايد مانند طبيعت انتخاب احسن کرد و اين کار انسانهاي برگزيده و دانشمند است که متاسفانه صدايشان در ازدحام غوغا و هياهوي تبليغاتي جهان کم رنگ مي شود.
در اين سراي مجازي که ما با همکاري عده اي از دوستان و همکاران دانش پژوه داير کرده ايم يکي از هدف هايمان اين است که مشتاقان کتاب و فرهنگ را ازگرفتار شدن در دام کتابها و انديشه هاي کساني که در سوداي نام و نان ، کتاب مي نويسند ،ياري بخشيم.
· شيوه کار ما اين است که نه بر مبناي انديشه ها و ذوق شخصي يا مصالح و منافع ديگر، بلکه صرفأ بر مبناي فطرت انساني وذوق جهاني و مهر و امضاي بزرگان جهان فهرستي از کتابهاي برگزيده و سودمند به خصوص براي جوانان و نو جوانان فراهم آوريم تا با خيال راحت و اطمينان از اين که وقت نازنين خود را به انسان هاي برگزيده و صاحب نظر مي سپارند، بتوانند آرام آرام با فرهنگ جهاني آشنا شوند و با به دست آوردن زير بناي محکم فرهنگي ،خود به مقام قضاوت و تصميم گيري برسند. و اينک در اين بخش فهرستي از داستان هاي کوتاه در ادبيات جهان که به دست انسان هاي با فرهنگ و دور از سوداهاي مادي و اجتماعي نوشته شده ومهر قبول نسلهاي پياپي از عامه مردمان و مهر تأييد منقدان و کارشناسان بزرگ کتاب بر آن خورده است ، عرضه مي شود.

1-داستانهاي Aesop (ايزوپ) متعلق به شش قرن قبل از ميلاد :اين کتاب مجموعه اي از داستانهاي حيوانات يا گياهان و جمادات است که در آنها حکمتها و معرفتهاي عالم انساني به زبان تمثيل طرح شده است. داستان هاي ايزوپ در بازار کتاب يافت مي شود. اين گونه داستانها را در زبان انگليسيfable يا به فرانسه fable ( با تلفظ فابل) مي گويند و به فارسي مي توان آنها را افسانه هاي حيوانات ناميد .
مجموعه کاملي از داستانهاي ايزوپ را مي توان به زبان انگليسي و آراسته به تصويرهاي مناسب با درج همان کلمه Aesopدر شبکه اينترنت يافت و مطالعه کرد. بسياري از داستانهاي ايزوپ به گوش مردم ايران کاملأ آشناست زيرا در اين داستانها از فرهنگهاي گوناگون از جمله فرهنگ فارسي وام گرفته شده است و شاعران پارسي گو، بسياري از آنها را به زبان خود در گوشه و کنار آثارشان آورده اند.

2- افسانه هاي لافونتن (Fables de Lafontaine) : اين مجموعه توسط نويسنده معروف فرانسوي لافونتن در قرن هجدهم نوشته شده و با تصويرهاي زيبايي از نقاشان بزرگ بارها به زبان اصلي فرانسه و ديگر زبانهاي اروپايي به طبع رسيده است.
پروين اعتصامي و ملک الشعراي بهار و بعضي از نويسندگان ديگر معاصر تعدادي از اين داستانها را به شعر يا نثر فارسي در آورده اند. بسياري از داستانهاي لافونتن و ايزوپ با هم مشابهت دارند .

3- افسانه هاي برادران گريم (The Brothers Grimm) : اين مجموعه داستاني توسط دو برادر آلماني در قرن نوزدهم تهيه و تدوين شد بدين صورت که دو برادر با سفرهاي گسترده اي به شهرها و دهات گوناگون اصل داستان ها را از پيرزنان و پير مردان آن ديار شنيده و سپس به زبان شيرين و ماندگاري به کودکان جهان تقديم کرده اند.
مجموعه اين داستانها به زبان فارسي نيز ترجمه شده است . از برجسته ترين داستانهاي اين مجموعه مي توان افسانه معروف "سيندرلا "و" افسانه سفيد برفي و هفت کوتوله" را نام برد.

4- افسانه هاي پريان اثر هانس کريستين اندرسن Hans Christian Andersen)) نويسنده خوش طبع دانمارکي : اين مجموعه داستان هاي بديع و استثنايي که بيشتر در فضاهاي خيال انگيز پريان نوشته شده شهرت جهاني دارد ، و اينک نسلهاست که نوجوانان و جوانان جهان از موهبت خواندن اين داستانها برخوردارند .از داستانهاي معروف اين مجموعه "مرغابي زشت" و" لباسهاي تازه امپراطور" و داستان بسيار لطيف" ملکه برفي" و داستان رويايي "بلبل" سخت معروف است. اين مجموعه نيز به زبان فارسي ترجمه شده و قابل استفاده است.

5- داستان هاي کوتاه تولستوي( Leo Tolstoy) : لئو تولستوي به نظر منقدين جهان بزرگ ترين رمان نويس جهان است چنانکه از کتاب "جنگ و صلح" با عنوان "the novel"يا " "رمان" ياد کرده اند (يعني داستان اين است ).چنانکه وقتي در ادب پارسي سخن از مثنوي بطور مطلق مي رود مقصود مثنوي مولوي است. از ديگر رمان هاي ارزشمند تولستوي مي توان آناکارنينا و رستاخيز را ياد کرد . تولستوي همچنين مجموعه اي از داستان هاي کوتاه نوشته که هم براي جوانان و هم براي عامه اهل مطالعه جذاب و سودمند است. از جمله بهترين اين داستان ها: حکايت "سه لبخند" يا "خدا همه جا هست " و داستان" انسان چقدر زمين نياز دارد" بسيار لطيف و آموزنده است.

6- داستان هاي کوتاه اسکاروايلد (Oscar Wilde) : اسکاروايلد از بهترين کمدي نويسان انگليسي قرن نوزدهم است که بخصوص نمايشنامه "اهميت ارنست بودن" او شهرت جهاني دارد و به زبان فارسي نيز همراه با چهار نمايشنامه ديگر با عنوانهاي "شوهر ايده آل"، " زن بي اهميت" ،" بادبزن خانم ويندرمر" و "سالومه" ترجمه و منتشر شده است و همه در نوع خود خواندني است . رمان معروف تصوير دوريان گري نيز از اوست. اين رمان را جامعه حاکم زمان ضد اخلاقي و گمراه کننده دانستند و نويسنده را به چند سال حبس محکوم کردند. در حالي که امروز خوانندگان با بصيرت آن را در شمار عبرت آموزترين داستانهاي اخلاقي مي آورند.
اسکاروايلد چندين داستان کوتاه نيز نوشته که همه خواندني و آموزنده و گيراست و از جمله بهترين آن ها حکايت "گل و بلبل " و " شاهزادة خوشحال " و " غول خود خواه " را مي توان نام برد.<
مهمترين آثار اسکاروايلد به فارسي ترجمه شده و به خصوص داستان هاي کوتاه او توسط مترجمينمتعددي به فارسي در آمده و در بازارکتاب فراوان است.البته براي آشنايان به زبان انگليسي مطالعه متن بسيار سودمندتر از ترجمه است.

7- داستان شازده کوچولو Le Petit Prince)) از" سن اگزوپري"( Saint Exupery) از نويسندگان نامي فرانسوي در قرن بيستم شهره آفاق است و ترجمه آن به فارسي نيز توسط محمد قاضي صورت گرفته که ترجمه قابل اعتمادي است . اين کتاب هم براي کودکان و هم بزرگسالان دلپذير و آموزنده است.

8- داستانهاي هزار و يک شب يا " الفُ ليلهٍ و ليله" يا به تعبير اروپائيان"Arabian nights " يعني شب هاي عربي معروف ترين و محبوب ترين مجموعه داستاني در شرق و غرب شناخته شده و بيش از هر اثر شرقي در جهان مطلوبيت و محبوبيت يافته است داستان هاي هزار و يک شب احتمالأ از هند و ايران ريشه گرفته و سپس به بغداد و مصر و کشور هاي عربي رفته و با فرهنگ اسلامي عميقا عجين شده و غنا يافته است .
اول بار در قرن يازدهم شخص نا شناسي اين مجموعه را به عربي روان و فصيح و آکنده از امثال و شواهد شعر و مثل ترجمه کرده و همه ترجمه هاي ديگر به زبان هاي شرقي ، از روي آن ترجمه صورت گرفته است. در زبان فارسي نخستين ترجمه اين کتاب توسط عبد الّطيف تسوجي از ادباي قرن سيزدهم هجري انشا شده که به صورتهاي گوناگون به طور کامل يا گزيده ، مکرر به طبع رسيده است.
اخيرا يک مجموعه پانزده جلدي از اين کتاب با تنظيم تازه اي به همت و با ترجمه آقاي ابراهيم اقليدي توسط انتشارات مرکز به طبع رسيده که بسيار مغتنم و سودمند است و يکي از امتيازات اين طبع اين است که بعضي عبارتها و اشارات صريح به ميول جسماني در آن تعديل شده است .

9- سفرهاي گاليور(Gulliver’s Travels) اثر جاناتان سوئيفت : ( Jonathan Swift)از معروفترين و جذابترين داستان هاي نوجوانان در جهان است که در عين حال براي بزرگترها نيز جاذبه اي خاص دارد از آنکه اين داستان طنز تلخي است بر شرايط حاکم بر جامعه انگليس در قرن هجدهم،کتاب به زبان فارسي ترجمه شده و قابل استفاده است .

10- داستانهاي رابرت لويي استيونسن ( Robert Louis Stevenson) شاعر و نويسنده قرن نوزدهم انگليس ، همه خواندني است و بعضي از آنها شهره آفاق است و به صورت فيلمهاي سينمايي نيز به بازار عرضه شده است .از معروفترين داستانهاي او "جزيره گنج " و "در جستجوي طلا " را مي توان نام برد و نيز داستان عجيب" دکتر جکيل و مسترهايد" که آن نيز بخصوص از ديدگاه مردم شناسي بسيار جالب و خواندني و آموزنده است و فيلم سينمايي آن نيز جذاب و ديدني است.

11- کتاب روانهاي روشن اثر دکتر غلامحسين يوسفي از استادان دانشگاه مشهد از کتابهاي ارزنده و شيرين و سودمند براي جوانان و نوجوانان و حتي ميانسالان و کهنسالان است . اين کتاب مشتمل بر حکايات و داستان هاي جذاب و عبرت آموزي است از فرهنگ پارسي که درعين حال با آوردن شواهدي از بزرگان غرب نيز تقويت و زينت شده است.

12- کتاب پانزده گفتار از مجتبي مينوي يکي ازبهترين کتابهاي دوره اخير براي جوانان است که پانزده شخصيت بزرگ غربي را با مهمترين آثارشان معرفي مي کند. اين کتاب نثري روان ، زنده و ساده و بي تکلف دارد و خواننده را تا پايان به دنبال خود مي کشاند. اين کتاب نيز آکنده از داستانهاي ارزنده از ادبيات غرب و شرق است.

13- ني نواز شهر هملين(Pied Piper of Hamlin ) : داستاني است بسيار جذاب و عبرت آموز به نظم اثر رابرت براونينگ شاعر رمانتيک قرن نوزدهم انگليس و شوهر خانم اليزابت برت برونينگ که او نيز از شاعران معروف غنايي ادب انگليس است. اين داستان نيز به فارسي قابل استفاده ترجمه شده است.

14- داستانهاي اساطير يونان و رم به قلم خانم اديت هميلتن يکي از بهترين مجموعه هاي داستاني است که از ادبيات رم و يونان برخاسته است . مطالعه اين کتاب علاوه بر جذابيت داستاني زير بناي کلي فرهنگ و ادبيات غرب را بدست مي دهد و اين زير بنا بخصوص براي فهم ادبيات ، فلسفه و روانشناسي غرب ضروري است .
داستانهاي خواندني در ادبيات ايران و جهان بسيار است . کتابهايي که اينجا معرفي کرديم همه خواندني است و اعتبار جهاني دارد و ما به دنبال اين مجموعه ، داستانهاي تازه اي را بزودي معرفي خواهيم کرد.