پاسخ: در حدیثی از پیامبر اکرم آمده است که مردمان خفته اند وچون مرگ رسد بیدار شوند . بدین بیان مرگ نوعی بیداری و تغییر سطح آگاهی است . در ادبیات فارسی مکرراً به این موضوع اشاره شده است ومولانا در بیت زیر اشاره زیبایی به این حدیث دارد : (  خوشا صبحی که او آید نشیند بر سر بالین تو /  چشم از خواب بگشایی ببینی شاه شاهانی ) ونیز شیخ محمود شبستری در گلشن راز فرماید : (  به صبح حشر چون گردی تو بیدار /  ببینی کان همه وهم وپندار )    امیلی دیکنسن شاعره عشق وجاودانگی در قطعه شعر کوتاهی همین سخن را به زیبایی تمام آورده است . مرگ گفت و گویی است میان روح و خاک مرگ می گوید : «ای روح، تباه شو، پراکنده شو(مانند خاک)» روح می گوید : «عالیجناب، مرا با هستی پیمان دیگری است.» مرگ شک می کند و بحث و جدال پیش می کشد. روح از او روی می گرداند، جامه خاکی خویش را، چون برهانی قاطع، در پیش مرگ می اندازد وبه راه خود می رود.

پاسخ: شما به درستی دریافت کرده اید که راه دین و اخلاق را هر کس باید به شوق خود اختیار کند و مسلما با اکراه کار دین راست نمی آید . شما بر طبق فطرت خود عمل کنید که شما را به زیبایی و دانایی و نیکویی فرا می خواند و در این اقلیم زیبایی و دانایی و نیکویی سنت و مدرن را تفاوتی نیست زیرا شما پیرو خرد هستید و خرد آنچه را خوب و پسندیده یابد چه از روزگار قدیم باشد چه در پدیده های مدرن می پذیرد . شما بهترین آنچه در سنتهای پیشین آمده از بزرگانی مانند حافظ و سعدی و مولانا بدست آورید و از فرهنگ غرب نیز با مطالعه آثار بزرگانی چون شکسپیر ، گوته و ویکتور هوگو و حتی برتراند راسل ( که ظاهرا گرایش دینی از خود نشان نمی دهد) بدست آورید و اطمینان داشته باشید که در قافله خوبان قرار دارید و هر چه می کنید و می گویید پهلوانانی چون فردوسی و سعدی و گوته و والت ویتمان بر پشت آن ایستاده اند . ریا و سالوس دینی پیوسته در جهان بوده است و آنچه از ریاکاران می توان آموخت همین است که ریا نوعی ستایش باطنی از خوبی های فطری و درونی است . آنکس که به حقوق مردمان تجاوز می کند و تظاهر به دادگری می کند معلوم است خود نیک می داند که عدالت بهتر از ستمگری است لذا ستمگری را پنهان می کند و دعوی عدالت دارد. هر چه انسانها بر راه خرد و فطرت الهی باشند مدعیان بیشتر رسوا می شوند و هر چراغی که شما روشن کنید تاریکی را لعن کرده اید و از خود و دیگران دور کرده اید.

پاسخ: عرفان عملی یعنی حرکت به سوی زیبایی ، دانایی و نیکویی به عنوان سه وصف الهی. این سه وصف چنانکه در خداوند پیوند دارند ، بر روی زمین نیز زیبایی ، دانایی و نیکویی یک حقیقتند.

پاسخ: فرزند آوردن نه واجب است نه حرام. فقط مى توان از مصلحت انديشى سخن گفت وسنجيدن اوضاع و احوال. اگر كسى بگويد كه من نياز به فرزند ندارم زيرا هزاران فرزند بدون سرپرست در جهان بطور ناخواسته آمده است و من آماده ام يكى از آنها را در كنف حمايت گيرم، سخنى به صواب گفته است. در عین حال حق هر انسانی است که از خود فرزندی به یادگار گذارد و اگر چنین کرد آن فیض و عطای الهی است که مغتنم است، بخصوص که مادر خواستار آن باشد.

پاسخ: با صبا در چمن لاله سحر مى گفتم كه شهيدان كه اند اينهمه خونين كفنان گفت حافظ من و تو محرم اين راز نه ايم از مى لعل حكايت كن و شيرين دهنان ما پاسخ اينگونه پرسش ها را كه به مشيت كلى خداوند باز مى گردد نمى دانيم و بايد مانند فرشتگان بگوييم "لا علم لنا" یعنی ما را علمى نيست. در عین حال بر ماست که در حد توان برای شکست انسانهای وحشی تلاش کنیم و کودکان را در کنف حمایت گیریم.

پاسخ: گمان دارم كه همانگونه كه ما حضرت امير را ولى الله مى خوانيم آنها نيز مسيح را به مناسبت هايى فرزند خدا خوانده اند و اين نامعقول نيست. شيخ محمود شبسترى معراج آدمى را به آسمان، بازگشت به پيش پدر خوانده است. خداوند به يك معنى پدر تمامى آدميان است زيرا همه زاده او هستند و آدم را شبيه خود آفريده است و اين شباهت در حضرت عيسى بارزتر است.

پاسخ: چه بسيار ضرورت مى يابد كه آدمى از حقيقت سر باز زند بدون آنكه دروغى گفته باشد و اين سر باز زدن گاه با تعبيراتى بيان مى شود كه ممكن است شائبه دروغ در آن آيد. اما دروغ عبارت از اين است كه شخص حقى را ناحق كند و حقيقتى را شبهه ناك گرداند. و آن تعبیرات دروغ نما سزای کسی است که شأن و مرتبه شنیدن حقیقت را ندارد.

پاسخ: روح يك حقيقت لايزال است از جنس وجود كه همان ذات خداوندى است و خداوند از همين روح خود در آدمى دميد. و چون خداوند لازمان و لامكان است؛ آفريده مستقيم او كه روح است نيز زمانى و مكانى نيست.

پاسخ: ذات خداوند از شكل و صورت مبراست زيرا شكل عامل محدود كننده است و او را هیچ محدودیتی نيست. اما مى توان او را به صورتهایی تشبيه كرد و براى وجودش مثَل آورد چنانكه در آيه نور. عارفان جهان گفته اند که تمامی اشکال طبیعت از گل و سبزه و ریحان و ماه و خورشید و ستاره آسمان و نیز همه آدمیان تمثیلات وجود او هستند.