ناز و كرشمه معشوق و جور و جفاي او و بد عهدي و بي وفايي كه گاه شاعران غنايي به او نسبت مي دهند، آزمونهاي الهي است كه به دست شيطان انجام مي شود و رندان و زيركان از اين نازها و آن جفاها كه به دنبال مي آيد ميدان را خالي نمي كنند و همچنان به پايداري و حفظ عهد مي كوشند.

401

خيام از رندان و قلندران سر فراز عالم است به همان معني بلند كه حافظ و مولانا و سنايي و عطار بودند و نسبت كفر و انكار و سرگرداني و حيراني به آن بزرگ روا نيست. رباعيات خيام عموما از رايحه عالم روحاني و مشك معاني قدسي آكنده است.

402

آنچه بر ما از سختيها و رنجها نازل مي شود به فتواي خود ماست. خود چنين خواسته ايم و خود خويشتن را چنين پاداش داده ايم.

403

زهد و گوشه نشيني و رهبانيت و امثال آن در اسلام به صراحت منع شده است، چنان كه در قرآن آمده است رهبانيت براي مسيحيان فرمان الهي نبوده است بلكه اين بدعتي بوده كه در دين آوردند و مورد پسند خداوند نبود و در روايات شيعه مكرر آمده است كه زاهدترين مردم آن است كه از حرام پرهيز كند و عابدترين مردم آن است كه فرايض را انجام دهد. بنابراين انجام مستحبات و ترك مكروهات شخص را عابدتر و زاهد تر نمي كند.

404

احمد از جانستان سرمد خبر مي دهد تا مردمان از غم اين جان عاريت وارهند. جانها از عدم نيامده اند كه به عدم بازگردند، اگر خاك به خاك مي رود پاك نيز به پاك بازمي گرددو جان همان كبوتري است كه از زمان و مكان و جهت و آشيان مبراست.بدين نگاه است كه آدميان مي توانند با رقص و آواز ، شادي كنان ازاين گذرگاه بگذرند.

405

 ذكر يا عليم اين است كه به كار دانايي پردازند و بكوشند تا پرده ناداني را بدرند و چراغي از دانش بر افروزند و پيش پاي مردمان نهند.

406

 توكل كردن تكيه كردن است بر كسي يا چيزي كه به درستي و استواري آن اطميناني است. 

407

با نگاه دقیق تر می توان گفت که کارها به دنیوی و اخروی تقسیم نمی شود بلکه انسانها هستند که اگر روی در آخرت داشته باشند و مقصودشان از هرکار نیل به کمال نفس ناطقه آنها باشد همه کارهایشان از خورد و خواب، خرید و فروش و زناشویی و شغل و حرفه و کار همه امور اخروی است و اگر آدمی روی در دنیا کرده باشد و دنیا را مطلوب مقصود نهایی خود داند همه کارهایش دنیوی است از نماز و روزه و حج و جهاد و تحصیل علم و غیره. 

408

ما بي دين بدنيا نيامده ايم تا ديني اختيار كنيم بلكه هر انساني با عشق به زيبايي و دانايي و نيكويي به دنيا مي آيد و رشد مي كند و اگر از صراط مستقيم فطرت دور نشود با همان عشق به راه هدايت مي رود. 

409

سر محبوبيت حافظ و سعدي و مولانا و همه شاعران و هنرمنداني كه به جاذبه حسن و كرشمه دلبري، ملك دل ها را تصرف كرده اند همين است كه از نقش و نغمه ايشان بوي خوش آشنايي و رايحه امن و سلام به مشام مي رسد و چون عطار آفاق جهان را به بوي آن يار كه پنهان و آشكار، محبوب جمله عالميان است، عطر آگين كرده اند.

410