و دانشی بیکران است.
(سوره بقره: ١١٥)
یارب به که بتوان گفت این نکته که در عالم
رخساره به کس ننمود آن شاهد هرجایی
حافظ
آن معشوق که گوشه ابروی او را هیچکس ندیده است
اینک بر لب بام شش جهت امکان آمده
و آواز در داده است که:
هان بنگرید محبوب یگانه خویش را
و به هر سوی که خواهید دیده بگردانید
من پیوسته پیش روی شما ایستاده ام
"چه بهانه باشد آن را که مرا ندیده باشد"
نخستین تعلیم آن معلم آسمانی این است که
بحث مشرق و مغرب و شرقی و غربی
نزد خداوند یکسان است
زیرا مشرق و مغرب هردو از آن خداست.
پس روی به مشرق و مغرب کردن
نشان و مایه برتری و امتیاز نیست
از آنکه خداوند در همه ذرات هستی حضور دارد
بلکه او عین حضور و عین ظهور است
و به هرکجا رو کنند
اگر به چشم بصیرت بنگرند
روی در خدا کرده اند
و در چهره او نظر کرده اند
زیرا دایره وجود و گستره حضور خداوند
جای خالی در جهان نگذاشته است.
رادیار کیپلینگ شاعر معاصر انگلیسی
در قطعه شعری گفته است که:
"شرق شرق است و غرب غرب
و این دوقلوها هیچگاه به هم نخواهند رسید
اما هر کجا هنری و شعری
و کمالی و فضیلتی
و دانشی و حقیقتی
و آرمانی و ایمانی در میان آید
این دو در کنار هم حضور خواهند داشت."

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای

از روح سرچشمه می گیرد، حتی در آن هنگام که دستهای ما سنگی را شکل می بخشد
یا در کارگاه بافندگی انگشت بر تار و پود می نهد؟
چه کسی می تواند ایمانش را از اعمالش جدا کند؟
یا اعتقادش را از اشتغالش جدا بیند؟
چه کسی می تواند ساعات عمر را در پیش چشم بگستراند و بگوید:
"این ساعات برای خدا و آن ساعات برای خود؟
ین ساعات برای روح و آن ساعات برای جسم."
تمام ساعات شما بالهایی هستند که در فضا از نفسی به نفس دیگر پرواز می کنند.
آن کس که خرقه ی تقوا را چون فاخرترین جامه خویش بر تن می کند، همان بهتر که عریان باشد،
زیرا از پشت آن تن پوش تظاهر، باد و آفتاب در پوست او رخنه نخواهد کرد.
جبران خلیل جبران

"On Religion"
And an old priest said, "Speak to us of Religion."
And he said: Have I spoken this day of aught else?
Is not religion all deeds and all reflection,
And that which is neither deed nor reflection,
but a wonder and a surprise ever springing in the soul,
even while the hands hew the stone or tend the loom?
Who can separate his faith from his actions,
or his belief from his occupations?
Who can spread his hours before him, saying,
"This for God and this for myself;
This for my soul, and this other for my body?"
All your hours are wings that beat through space from self to self.
He who wears his morality but as his best garment were better naked.
The wind and the sun will tear no holes in his skin.
Khalil Gibran

برگرفته از کتاب "پیامبر"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر جبران خلیل خبران

و نشان می دهد که این مرد چگونه می دود و می دود
تا به دروازۀ شکوهمند جاودانگی می رسد
و نیز در این کتاب می بینید مردمی را که با شتابی شگفت
در پی دنیای گذران می دوند
چنانکه گویی می خواهند تاجی از خُلد بر سر نهند
و درخواهید یافت که چگونه چنین مردمی حاصل عمر از کف می دهند
و خود را بسان ابلهان و بی خردان به چنگ مرگ می سپارند.
جان بانیان

"The Pilgrim's Progress"
This Book it chalketh out before thine eyes
The Man that seeks the Everlasting Prize
It shows you whence he comes, whither he goes
What he leaved undone, also what he does
It also shows you how he runs and runs
Till he unto the Gate of Glory comes.
It shows too, who sets out for life amain
As if the lasting Crown they would attain
Here also you may see the reason why
They lose their labour, and like fools do die.
John Bunyan

این شعر فشردۀ بسیار کوتاهی است
از کتاب بلند و ارجمند "سیر و سلوک ترسا"
که در قرن هفدهم به قلم جان بانیان
از معاصران جان میلتون نوشته شده است.
این کتاب در دنیای ترسایان پرفروش ترین
اثر دینی و الهی پس از کتاب مقدس بوده
و به بیش از دویست زبان ترجمه شده است.
در زبان فارسی تنها یک ترجمه ناتوان با چاپ سنگی
دوره قاجار به دست داریم و کتاب همچنان منتظر
يك مترجم زبان شناس و خوش قلم بسر می برد.
تصویر حاضر سالک راه را در رؤیای
جان بانیان نشان می دهد که کتاب مقدس
در دست، باری از تعهد بر دوش پیش می رود.

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای

از گنج دانش خویش به آنها چیزی نمی‌دهد،
بلکه عشق و ایمانش را با آنها قسمت می‌کند.
اگر آموزگاری براستی خردمند باشد،
از شما نمی‌خواهد که به خانه معرفت او داخل شوید،
بلکه شما را به آستان اندیشه خودتان بار می‌دهد.
اخترشناس را شاید که با شما از فهم خویش در اسرار فضا
سخنی گوید اما، هیچ نشاید که فهم خویش را به شما ببخشد.
و خنیاگر تواند که موسیقی افلاک را بر شما زمزمه کند،
اما نتواند شما را گوشی بخشد که آن زمزمه را دریابید
و نه به شما حنجره‌ای عطا کند که آن موسیقی را زمزمه کنید
و آن کس که در علم اعداد استاد است ممکن است با شما
از قلمرو کمیت‌ها سخن گوید اما، نمی‌تواند شما را بدان اقلیم رهنمون شود.
زیرا آدمی نمی‌تواند بال‌های خیال و چشم شهود خویش را به دیگری وام دهد
و چنانچه هر یک از شما در علم خداوند جایگاهی خاص دارید
همچنین باید که معرفت شما از خداوند و درک شما از اسرار زمین خاص شما باشد.
جبران خلیل جبران

Teaching""
Then said a teacher, speak to us of teaching.
And he said: The teacher who walks in the shadow of the temple
among his followers gives not of his wisdom but
rather of his faith and his lovingness.
The astronomer may speak to you of his understanding of space,
but he cannot give you his understanding.
The musician may sing to you of the rhythm which is in all space,
but he cannot give you the ear which arrests the rhythm
nor the voice that echoes it.
And he who is versed in the science of numbers
can tell of the regions of weight and measure,
but he cannot conduct you thither.
For the vision of one man lends not its wings to another man.
And even as each one of you stands alone in God's knowledge,
so must each one of you be alone in his knowledge of God
and in his understanding of the earth.
Khalil Gibran

برگرفته از کتاب "پیامبر"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر Antonio Zanchi

و از اندیشه عاشقانه ای به اندیشه عاشقانه دیگر
و از کار عاشقانه ای به کار عاشقانه دیگر سیر می کند؟
و آیا زمان نیز مانند عشق قسمت ناپذیر و لامکان نیست؟
جبران خلیل جبران

"Time"
Who among you does not feel
that his power to love is boundless?
And yet who does not feel that very love,
though boundless, encompassed
within the centre of his being,
and moving not from love thought to love
thought, nor from love deeds
to other love deeds?
And is not time even as love is,
undivided and spaceless?
Khalil Gibran

برگرفته از کتاب "پیامبر"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای

همچون طوفانی که از پی آفتاب نمایان می شود
بهارِ خوش روىِ عشق، مدام تازه و باطراوت است
اما زمستان عبوسِ شهوت
با شتاب از راه مى رسد
در حالى كه تابستان هنوز به نيمه نرسيده است
عشق هيچگاه با سيرى و بيزارى و اشباع همراه نيست
در جايى كه شهوت از حرص و آز و شكمبارگى جان مى سپارد
عشق تمام درستى و راستى است
و شهوت جز مشتى دروغ و افسانه هيچ نيست.
ویلیام شکسپیر

"Love and Lust"
Love comforeth like sunshine after rain
But Lust's effect is tempest after sun
Love's gentle spring doth always fresh remain
Lust's winter comes ere summer half be done
Love surfeits not, Lust like a glutton dies
Love is all truth, Lust full of forged lies.
William Shakespeare, Venus and Adonis
سعدیا عشق نیامیزد و شهوت باهم
پیش تسبیح ملایک نرود دیو رجیم
سعدی

شعر از ویلیام شکسپیر
ترجمه و توضیح حسین الهی قمشه ای
Guido Reni نقاشي اثر
www.drelahighomshei.com

و آن این است که خداوند هیچ گاه بر دوش کسی بار تعهدی نمی نهد
الّا آنکه آن بار را او به آسانی می تواند بر دوش کشد
و یک دستور کلی از این آیه بر می آید و آن این است که
تکلیف ها نباید بیش از طاقت و یا حتی نزدیک به طاقت باشد
بلکه باید به وسعت و راحت و آسانی نزدیک تر باشد
و این فرمان در حقیقت بیشتر دستورالعملی است که
آدمیان باید در همۀ اشکال روابط انسانی به کار گیرند.
هیچ معلمی نباید آنقدر تکلیف برای محصل فراهم کند که
او را به سختی و رنج افکند همچنین کتابی که
برای دانش آموز دبستانی و دبیرستانی تدوین می شود
باید به قدر وسع او باشد...
هیچ کارگری نباید وقتی به خانه باز می گردد
احساس کند که همۀ ذخیرۀ نیرو و انرژی خود را تمام کرده است
بلکه باید اصل بر وسعت و آسانی و لذت قرار گیرد...

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خوشنویسی اثر میرعماد حسنی