«شید و زرق»
حافظ به حقِّ قرآن کز شید و زرق بازآی
باشد که گوی عیشی در این جهان توان زد
بسیار ساده اندیشند کسانی که برای رسیدن به عیش و عشرتی و مال و ثروتی یا جاه و قدرتی جامۀ زرق و ریا می پوشند و دل خوش دارند که به پیروزی رسیده اند
در حالی که هیچ راهی برای عشرت نزدیک تر از ترک ریا و سالوس و فریب نیست زیرا نفْسِ آدمی چون بالذّات از زرق و ریا بیزار است در مصاحبت این بیزاری روحش فرسوده و افسرده می شود
برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای
«بال و شاخه های سست»
همانند پرنده اى باش
كه يك لحظه بر شاخه اى
سست و شكننده مى نشيند
و احساس مى كند
اما همچنان بى خيال به نغمه سرايى ادامه مى دهد
زيرا مى داند كه او بال دارد
و از شكستن شاخه باكش نيست.
□ بدين نگاه است كه آدمى در هنگام مرگ
از ناتوانى جسم و جاى خالى كردن اعضا
و امتناع از پيروى فرامين روح باك ندارد
زيرا روح بالهايى دارد كه همزمان با مرگ باز مى شود
و بى نياز از بارِ تن در فضاى ابديت به پرواز مى آيد.
شعر از ويكتور هوگو
ترجمه و توضيح: حسين الهى قمشه اى
www.drelahighomshei.com
«کاغذین جامه»
کاغذین جامه به خونابه بشویم که فلک
رهنمونیم به پای عَلَمِ داد نکرد
در قدیم رسمی بوده است که دادخواهان برای آنکه شناخته شوند جامۀ کاغذی می پوشیدند و شِکوۀ خود را نیز بر همان کاغذ می آوردند و علَمِ داد پرچمی است که پادشاهان و امیران برپا می کردند تا شاکیان در پای آن دادخواهی کنند.
سخن حافظ این است که ما از دادخواهی نومید شدیم و بهتر آن دیدیم که شکایت ها را با خون دیده از لوح کاغذ بشوییم زیرا آن پرچم و ستون دادخواهی را نیافتیم و روزگارْ ما را به پای آن علَم رهنمون نشد.
برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی – خط اثر هادی روشن ضمیر
«افسون زبان»
بعضی از زبان شناسان معاصر گفته اند كه
اگر کاربرد زبانی شخص تعالی پیدا کند،
رفتارهای او نیز سنجیده تر و فاخرتر خواهد شد.
برنارد شاو در نمایشنامۀ پیگمالیون،
افزون بر مزّیت های دیگر، این درس را نیز می دهد که
چگونه با اصلاح کردن زبان و رهایی از شلختگی و پریشانی زبانی
رفتار شخص بهتر و آراسته تر می شود و حکایت کرده اند که
چرچیل به پیشکار خود دستور داده بود
هر بامداد هنگام اشتغال به اصلاحات صبحگاهی
دو غزل شکسپیر برای او بخواند
و گفته است که من نمی خواهم که سبک شکسپیر را در زبان دنبال کنم
اما وقتی ترکیبات زبانی شکسپیر وارد ذهن می شود
تاثیرات مثبتی دارد و مرا در سخن گفتن یاری می کند.
ترکیبات زبانی هر شاعر متناسب با روحیات و اندیشه
و گرایش های کلی او
تاثیرات متفاوتی در شنوندگان یا خوانندگان می گذارد
و بدیهی است شاعرانی که از شرافت نفس
و سلامت اندیشه و شور مهربانی
و همدردی آلام بشری برخوردارند
خواننده را به همین اوصاف سوق می دهند.
□ منم آن شاعر ساحر که به افسون سخن
از نی کلک همه قند و شکر می بارم
حافظ
□ خواندن یک غزل از مولانا و سعدی و حافظ در هر روز
می تواند افزون بر انگیزش ذوق و شور و اندیشه
در سلامت گفتار و هموار کردن پیوند زبانی مردمان نیز سودمند افتد.
برگرفته از پیشگفتار کتاب " گنجینه آشنا "
به قلم حسین الهی قمشه ای
مینیاتور اثر رضا عباسی
«غایبانه باختن»
فغان که با همه کس غایبانه باخت فلک
کسی نبود که دستی ازین دَغا ببرد
" غایبانه باختن " اصطلاحی است از شطرنج بازان که گاه به سبب استادیِ تمام با حریفی از دور بازی می کردند
اما با اینکه بر سر نطع و بساط شطرنج حاضر نبودند به واسطۀ کس دیگری که دستورات ایشان را در پیش روی حریف اجرا می کرد بازی را به پایان می بردند
اما صحنه ها را خوب می شناسد و بازی های مناسب می کند و هیچ کس دیده نشده است که از این بازیگر دغاپیشۀ هفت خطِّ پنهان، دستی برده باشد.
برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای
مینیاتور بازی شطرنج در شاهنامه بایسنقری
«دایره عشق»
عشق كامل، آن دايره عظيم نامتناهى است
كه هر ذره عالم مركز اوست
و محيط آن را تنها خداى داند كه:
" الله من ورائهم محيط "
به جميع كائنات مهر مى ورزد
و با هيچ كس بغض و عداوتى ندارد
الا آنكه رفتار او با هركس و هرچيز
بر حسب ظرفيت آن است كه:
چه رحمت و بركتى مى تواند به او برساند
يا چه عبرتى مى تواند از كار او برگيرد
و هر چه بيشتر مى كوشد تا علت حضور او را در جرگه هستى دريابد.
اين راه رسيدن به علم است
و با اين دريافت مى تواند چون خداوند
همه چيز را تفسير كند
و بفهمد و ببخشد.
در زبان فرانسه عبارت كوتاه و زيبايى هست
كه بر زبان يكى از عارفان آن ديار رفته
و ضرب المثل شده است:
" Tout comprendre c’est tout pardonner "
يعنى " وقتى همه چيز را دانستى همه كس را مى بخشى "
و سخن سعدى كه گفت
" عاشقم بر همه عالم كه همه عالم از اوست "
از اين دريافت جهانگير حكايت مى كند.
اين عشق نه بخشى از وجود ما
بلكه حقيقت هستى ماست
و اگر از آدميان پرسند:
شما چه كسانيد؟
رواست كه جملگى بگويند:
ما عاشقانيم.
الا آنكه دايره عشق بيشتر آدميان هنوز از نقطه مركز
زياد دور نشده
و جز خود ايشان را شامل نمى شود.
برگرفته از کتاب " متون عرفانی به زبان فارسی "
نوشته و خوشنویسی: حسین الهی قمشه ای
«رنج های جهان»
ز انقلابِ زمانه عجب مدار که چرخ
ازین فسانه و افسون هزار دارد یاد
این بیت از شفاخانۀ دیوان حافظ، آرام بخش دل های مضطرب و روح های معترض است که
بدانند مزاج دهر پیوسته بر همین روال بوده است و اگر روزگار کار را به دست مشتی شوخ رعنا و گروهی گستاخ بی پروا سپرده است از جا به در نروند بلکه چاره اندیشی کنند.
و بدین سان رنج ها و اعجاب ما تخفیف خواهد یافت و به چاره ها و چالش های تازه خواهیم اندیشید.
برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای
پرترۀ آرتور شوپنهاور
