و لطف و ذوقی دلنوازتر
و منظری مقبول تر
نصیب می شود تا در آن پدیدار شود و زیست کند.
جسم از روح صورت می پذیرد
از آنکه روح خود عین صورت است
و جسم خود را نیز خود صورت می بخشد.
ادموند اسپنسر
" The Soul is Form "
So every spirit, as it is most pure,
And hath in it the more of heavenly light,
So it the fairer body doth procure
To habit in, and it more fairly dight
With cheerful grace and amiable sight.
For of the soul the body form doth take:
For soul is form, and doth the body make.
Edmund Spenser
□ در عنوان شعر کلمه صورت در مفهوم ارسطویی به کار رفته است
یعنی آنچه جهت وحدت و کمال هر شئ است.
در این معنی ارسطویی خداوند صورت مطلق است
که جهت وحدت و کمال آفرینش است
و نیز بزرگان علم الجمال در غرب گفته اند:
ریاضیات صورت است
و اندیشه صورت است
و شعر صورت است
و این صورت در مقابل ماده است
نه صورت در برابر معنی به مفهومی که سعدی در بیت زیر آورده است:
تو این صورت خود چنان می پرستی
که تا زنده ای ره به معنی نداری
شعر از ادموند اسپنسر
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
Jan Van Eyck نقاشی اثر
www.drelahighomshei.com

اما چون كائنات ظهورى از جمال خود اوست،
به خط و خال خويش نيز مهر مى ورزد
و عشق كائنات به او، بازتاب عشق او به كائنات است:
تا كه از جانب معشوق نباشد كششی
كوشش عاشق بيچاره به جايى نرسد
حافظ
در حقیقت خود به خود می باخت عشق
لیلی و مجنون به جز نامی نبود
جامی
گرچه معشوقی لباس عاشقی پوشیده ای
آنگه از خود، جلوه ای بر خود تمنا کرده ای
جامی
برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای

و خورندگان لقمه های حرام را در سودای عیش و عشرت نمی بینند و عارفان را به عشق و جنون ملامت می کنند و زاهدان و صومعه داران را که از عشق مال و جاهی به قعر چاهی درافتاده اند عاقل و زیرک می خوانند
 و صوفیان دلق پوش و زهد فروش که بازارشان از جوش عوام پر رونق شده است به نام های نیکوی پیری و شیخی و مرادی یاد می شوند و ملامت و بد نامی نصیب حافظ شیراز است 
که به هیچ صراطی غیر از حق نمی رود و از دنیا و عقبا هیچ چیز جز غبار کوی معشوق در چشمش نمی آید.
 برگرفته از کتاب " در صحبت حافظ "
به قلم حسین الهی قمشه ای

اما نوروزها می گذشت و او خواب می ماند
و همچنان خط عبور کالسکه زمان را بر چهره خود می خواند
تا یک سال به راستی بیدار ماند
اگرچه خود گمان خواب داشت
عمو نوروز آمده بود، او را جوانی بخشیده بود و رفته بود
او همچنان بر سر کوی آرزو در انتظار بود
و در فراق جوانی اشک می ریخت
پس کنار نهری آمد تا اشک ها را از چهره بشوید
و چون در آب نگریست
جوان نوخاسته ای را دید
که رشک حورالعین و شاهزاده ماء و طین بود
و به یکدم دانست که این عکس خود اوست
که در آیینه آب پدیدار شده است:
روی تو خوش می نماید آیینه ما
کایینه پاکیزه است و روی تو زیبا
سعدی
□ این قصه عمو نوروز و خاله پیرزن
آتش زن دلهای ماست
که هرچند غم و اندوه روزگار
ما را در جوانی نیز پیر و فرسوده کرده باشد
صبحگاهی در آب بنگریم
خود را " حورالعین " و " ولدان مخلدون " یابیم
و این اعجاز تنها از عمو نوروز می آید
که چون می آید
هر که را یابد جوانی جاوید می بخشد:
ز كوى يار مى آيد نسيم باد نوروزى 
از اين باد ار مدد خواهى، چراغ دل بر افروزى
حافظ
دم عيسى است پندارى نسيم باد نوروزى
كه خاك مرده باز آيد از او روحى و ريحانى
سعدى
اما آن جمال و جوانی در پشت هفت پردۀ
خیالات و اوهام باطل پنهان است
پشت پرده حرص
پشت پرده حسد
پشت پرده غرور و خودپسندی
پشت پرده مال و جاه و مقام
و پس پرده آمال و آرزوهای دراز
پشت پرده لذات حسی و وهمی
و پشت پرده وسوسه های اهریمنی
و عمو نوروز جامی از حکمت مغانه در دست دارد
و هر که را بیدار یابد
از آن صبوح روح می نوشاند و صلا می زند که:
شراب لعل کش و روی مه جبینان بین
خلاف مذهب آنان جمال اینان بین
حافظ
این شراب پرده دَر
و باده کیمیا اثر است که
به یک جرعه هفت پرده را کنار می زند تا به تعبیر نظامی:
برون آید ز طرْف هفت پرده
" بنامْ ایزد " رخی هر هفت کرده
□ بیت بالا از نظامی در وصف شیرین است،
و عبارت " هر هفت کرده " کنایه از کمال زیبایی است،
که بعد از هفت آرایش پدید می آید.
و عبارت " بنامْ ایزد " اصطلاحی است به معنی چشم بد دور
نوشته حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

عطر و بوى سعادت را از دور استشمام مى كنم
چه رايحه مطبوع و لذت بخشى است
كه نسيم و نفس زناشويى 
در اطراف خانه پخش مى كند،
نفسی که عطر بنفشه های وحشی از آن خوشتر نیست.
واشنگتن ايروينگ
" The Scent of Blessing "
The treasures of the deep are not so precious
As are the concealed comforts of a man
Locked up in woman's love. I scent the air
Of blessings, when I came but near the house,
What a delicious breath marriage sends forth,
The violet bed is no sweeter!
Washington Irving: 1783-1859
□ ایروینگ نخستین شاعر آمریکاست که
مهر و نشان آمریکایی دارد
" داستانهای الحمرا " و داستان شگفت انگیز " ریپ ون وینکل " (Rip Van Winkle)  
و " افسانه درّه خواب آلود " از اوست
قطعه فوق درآمد داستان کوتاهی است با عنوان " زن "
که خواندنش بر ذوق تشکیل خانواده می افزاید.
و بویژه برای جوانان حامل پیام های گرانبهایی است.
شعر از واشنگتن ايروينگ
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

بلکه گلبرگ به ساحت برگ فرود می آید
و بدین سان بود که بهشت زرین ما رنگ باخت
و آدمی بدین جهان تیرۀ وهم انگیز فرود آمد
و بدین سان است که فضای سِحرانگیز سَحر
در نور روز محو می شود
و بدین سان است که هیچ پدیدۀ زرین
در آن رنگ شادی بخش دوام نمی کند.
رابرت فراست
" Nothing Gold Can Stay "
Nature's first green is gold,
Her hardest hue to hold.
Her early leaf's a flower;
But only so an hour.
Then leaf subsides to leaf.
So Eden sank to grief,
So dawn goes down to day.
Nothing gold can stay.
Robert Frost
گلی است خرّم و خندان و تازه و خوشبوی □
ولی امید بقایش چنانکه دانی نیست
سعدی
شعر از رابرت فراست
ترجمه و توضيح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

به دنبال بازی و شیطنت است
او همچون شهاب ثاقب راه خود را بر مى گزيند
و قلب تاريكى را با شعشعه خاص خويش مى شكافد
و بر لبه افق برمى جهد
و با اقتدار خورشيد و نفوذ آپولو
بر هستی مردان و زنان
و دريا و ستارگان مى گذرد
و شهود مى كند رقص طبيعت را
كه تا كجا در درازناى زمان پيش رفته است 
و جهان ها و نژادها و عصرها و دوران ها را مى پيمايد 
و نظام موسیقاری و جفت شدن قافیه ها را می نگرد
او از آن خنياگران آسمانى است
كه انديشه هاى الهى را در زمين زمزمه مى كنند
انديشه هايى كه چون به ما مى رسند ما را جوان مى يابند 
و براى هميشه ما را جوان مى دارند.
امرسن
" The Poet "
A moody child and wildly wise
Pursued the game with joyful eyes,
Which chose, like meteors, their way,
And rived the dark with private ray:
They overleapt the horizon’s edge,
Searched with Apollo’s privilege;
Through man, and woman, and sea, and star,
Saw the dance of nature forward far;
Through worlds, and races, and terms, and times,
Saw musical order, and pairing rhymes.
Olympian bards who sung
Divine ideas below,
Which always find us young,
And always keep us so.
Ralph Waldo Emerson
□ در اين شعر امرسن شخصيت آسمانى شاعر و اطوار كودكانه او را
بر پرده شعر نقاشى كرده
و نشان داده است كه چگونه شاعر در عين سادگى و كودكى
و با همه چالاكى و چابكى حكيمى داناست همچون راى و برهمن
و پيشوايى تواناست همچون پير مغان
كه آتش ناميراى پرومته را در معبد دلها روشن مى كند
و چون خنياگرى است از الهگان نه گانه آسمانى
كه آن كلمه مقدس را كه در جنگل نخستين شنيده است در گوشها زمزمه مى كند
تا ديروز و امروز و فرداى آدميان را به هم پيوند دهد
و سياهى و سپيدى و بلندى و كوتاهى و كفر و ايمان و طاعت و عصيان را گَردِ پراكنده كند 
و به تعبير قرآن " هباءً منثورا " گرداند
و چون حافظ
آتش اندر گنه آدم و حوا فكند.
شعر از امرسن
ترجمه و توضيح: حسين الهى قمشه اى 
تصویر: شاعر شوریده فرانسه آرتور ریمبو
که شعرش در نوجوانی شکفت و از نوزده سالگی به بعد شعر نگفت.
او مصداق تاریخی شاعری است که امرسن در این قطعه توصیف کرده است.
www.drelahighomshei.com