گفته و نوشته های ایشان است در اختیار ما نهاده اند
و آن آیینه های گران قیمت که عمری باید به جستجوی ایشان بود
همه را در محفل درس مولانا و سعدی و نظامی می توان یافت.
آیینه هایی که آدمیان را دعوت می کنند:
صوفی بیا که آینه صافی است جام را
تا بنگری صفای می لعل فام را
حافظ
بیا بیا که پشیمان شوی از این دوری
بیا به محفل شیرین ما چه می شوری
دیوان شمس
هدف از این مجموعه که نام "جوانان و فرهنگ جهانی" بر آن نهاده ایم
این است که شماری از این آیینه های جهانی را در قاب های کوچک و بزرگ
در پیش روی جوانان نهیم تا با تأمل در این آیینه ها، آیینۀ دل خویش را که
جام جهان نمای حقایق علوی است بیابند و خود از آن آیینه ای شفاف سازند
و پیش روی مردمان نهند.

برگرفته از کتاب "365 روز با سعدی"
به قلم حسین الهی قمشه ای
 

وقتی کار می کنی وجودت به نی لبکی ماننده است که
از مجرای آن نجوای زندگی به آهنگ بدل می گردد.
آیا دوست می داری وقتی همه آواز می خوانند
تو نی لبکی گنگ و خاموش باشی؟
پیوسته با تو گفته اند که کار نفرین و لعنت است
و تلاش، بلا و بدبختی است.
اما من با تو می گویم وقتی کار می کنی
نقشی از برترین رؤیای زمین را
که در آغاز به نام تو نوشته اند جان می بخشی.
اگر بهنگام کار زمین و زمان را ملامت می کنی
و تولد را بلا و بدبختی و تحمل بار تن را لعن و نفرین می خوانی
که در ازل بر پیشانی تو نقش بسته است
من با تو می گویم که این نقش لعنت را
جز با عرق جبین پاک نمی توان کرد.
همچنین با تو گفته اند که زندگی ظلمت است
و تو با ملالت کلام افسردگان را تکرار می کنی.
اما من با تو می گویم زندگی به حقیقت ظلمت است
مگر شوق و شور در میان باشد
و شوق و شور کور و بی هدف است
مگر دانش در میان باشد
و دانش پوچ و بی حاصل است
مگر کار در میان باشد
و کار تهی و بی جان است
مگر عشق در میان باشد
و هنگامی که با عشق کار می کنی
خود را با خود و با خلق و با خدا پیوند می دهی.
و اکنون با تو بگویم که کار با عشق چیست؟
کار با عشق آنست که پارچه ای را با تار و پود قلب خویش ببافی
بدین امید که معشوق تو آن را بر تن خواهد کرد.
کار با عشق آنست که خانه ای با خشت محبت بنا کنی
بدین امید که محبوب تو در آن زندگی خواهد کرد.
کار با عشق آنست که دانه ای را با لطف و مهربانی بکاری
و حاصل آنرا با لذت درو کنی
چنانکه گویی معشوق تو آنرا تناول خواهد کرد.
و بالاخره کار با عشق آنست که هر چیز را با نَفَس خویش جان دهی
و بدانی که تمام پاکان و قدیسان عالم در کار تو می نگرند.

برگرفته از کتاب "کیمیا2"
نوشته جبران خلیل جبران
ترجمه حسین الهی قمشه ای
تصوير از استاد كمال الدين بهزاد

و آدمی با چهره او مآنوس گردد
اندک اندک چنان خواهد بود
که نخست زشتی او را تحمل می کند
آنگاه عاطفه ای از رحم و دلسوزی در وی پدید می آید
و در پایان بی پروا غول را در آغوش می گیرد.
الکساندر پوپ

Vice is a monster of so frightful mien
As to be hated needs but to be seen
Yet seen too oft, familiar with her face
We first endure, then pity, then embrace.
Alexander Pope

الکساندر پوپ سرآمد شاعران قرن هجدهم انگلیس بود*
که اشعارش را علاوه بر انگلیس
در سراسر اروپا می خواندند و ستایش می کردند.
از جمله روسو گفته است:
سخنان پوپ از رنج و محنت من می کاهد
و بر امید و شکیبایی من می افزاید
و کانت فیلسوف اعظم در اروپا
اشعار او را در کلاس برای دانشجویان به زبان اصلی می خواند
و ولتر درباره شعر معروف "تحقیق در باب انسان" گفت:
در هیچ زبان شعری بهتر از این در باب انسان سروده نشده است
.(البته ولتر ظاهرا با آثار نظامی و سعدی و مولانا آشنا نبوده است)

شعر از الکساندر پوپ
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

خلق بر وی گرد آمد آن زمان
هر یکی لا حول گو درمان کنان
آن بخور و عود و شکّر زد بهم
وان دگر از پوشش اش می کرد کم
تا که می خورده ست یا بنگ و حشیش
خلق درماندند اندر بی هُشیش
در کارخانه های دبّاغی قدیم بوی ناخوش و روایح نامطبوع بسیار بوده است
چنانکه مردم چون از کنار آن می گذشتند سعی می کردند بینی خود را
از آن بوی ناخوش حفظ کنند. امّا آن دبّاغ که سالها در آن کارخانه کار کرده
و دماغش از آن روایح ناخوش پر شده است آن زشتی و بدی را احساس نمی کند
و چون به بازار عطّاران می رسد بوی خوش از عنبر و مشک او را از هوش می برد
و همچنین است در عادات و رفتارهای اجتماعی و فردی که شخص به تدریج
تمییز طبیعی میان پاکی و پلیدی را از دست می دهد
و برای بازگشت شامۀ سالم نیاز به معالجه دارد.

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
Alberto Pasini نقاشي اثر

و بر هیچ چیزی قرار ندارد مگر آنکه بلند و عظیم است
یک اندیشه بی ارزش هرگز نمی تواند در قلب او بشکفد
چنانکه گزنه ای زهرآگین نمی تواند در صخره عظیمی از بلور یخ نفوذ کند
روح در این هنگام بر اوج تعالی نشسته و در آرامش مطلق است
شهوات وعواطف فرودست به وی دسترسی ندارند
او بر فراز ابرها و سایه های تاریک جهان قرار دارد
و از خطاها و دروغها و بیزاریها و غرورها
و بیچارگیهای این جهان فراتر آمده است
منزلگاه او، بلند آسمان آبی است
و بازیهای ژرف و تکان دهنده سرنوشت را در طبقات سفلای زمین
همانقدر حس می کند که قله های بلند کوه از لرزشهای دشت باخبر می شوند.

Quelle grande chose, être aimé
Quelle chose plus grande encore, aimer!
Le coeur devient héroïque à force de passion
Il ne se compose plus que de rien de pur
il ne s’appuie plus que sur rien d’élevé et de grand
Une pensée indigne n’y peut pas plus germer
qu’une ortie sur un glacier. L’âme haute et sereine
inaccessible aux passions et aux émotions vulgaires
dominant les nuées et les ombres de ce monde
les folies, les mensonges, les haines, les vanités
les misères, habite le bleu du ciel
et ne sent plus que les ébranlements profonds
et souterrains de la destiné
comme le haut des montagnes
sent les tremblements de terre
Victor Hugo

اثر: ویکتور هوگو
ترجمه حسین الهی قمشه ای
تصوير: تاج محل، شكوه عشق در معماري
www.drelahighomshei.com

غزلیات
این شاهد جماش، همان گوهر معنی است
و به گفتۀ شمس تبریزی "المعنی هو الله".
معنی و جانِ جانِ جانِ همۀ معانی خداست
و لذا توصیۀ سعدی این است که:
رفیقان چشم از این ظاهر بدوزید
که ما را در میان سرّی است مکتوم
همه عالم گر این صورت ببینند
کس این معنی نخواهد کرد معلوم
بدین نگاه، شیرین زبانی سعدی،
محصول شور عاشقانه و عارفانه ای است
که در دل اوست و به حقیقت آن شور است
که این شیرینی ها را خلق می کند.
هم بود شوری در این سر بی خلاف
کاینهمه شیرین زبانی می کند
غزلیات
آتشی از سوز عشق در دل داوود بود
تا به فلک می رسید بانگ مزامیر او
سعدی شیرین سخن، این همه شور از کجا
شاهد ما آیتی است، این همه تفسیر او

برگرفته از کتاب "365 روز با سعدی"
به قلم حسین الهی قمشه ای
تصویر: آرامگاه سعدی

بحث پیش می رود و طرفین با استناد به آیات و احادیث و آوردن تمثیلها
موضع خود را تقویت می کنند ولی در پایان شیر سخنی می گوید
دربارۀ لزوم جهد که جبریان به ناچار تسلیم می شوند و آن این است که:
شما اکنون مدتی است جهد و کوشش می کنید تا حقانیت جبر را به کرسی بنشانید
و جهد و کوشش و اختیار را مردود قلمداد کنید در حالی که همین جهد شما
در انکار اختیار خود نشان تأثیر جهد و کوشش است و شما بدان اعتقاد دارید.
جهد حق است و دوا حق است و درد
منکر اندر نفی جهدش جهد کرد

برگرفته از کتاب "در صحبت مولانا"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خط اثر میر عماد حسنی