حكيمان گفته اند كه عشق، اگرچه با وجود مساوي نيست اما مساوق هست، يعني عشق و وجود هرچند در مفهوم با هم متفاوتند، اما مصداق خارجي هر دو يكي است.

441

عشقِ آدمي به زيبايي و دانايي و نيكويي تجلي عشقي است كه حضرت حق خود بدين اوصاف خويش داشته است. و در نهايت مي توان گفت اين شراب سرچشمه همان سه اصل "جاويدان خرد" است كه در قرآن و در ديوان حافظ با تكرارهاي بي ملال آمده و مژده رستگاري انسان و رسيدن به مقام امن و رهايي از خوف و حزن را زمزمه كرده است.

442

بسياري صاحب‌نظران گفته اند كه وزن و آهنگ شعر مرهون انديشه هاي آهنگين است كه در خاطر شاعر مي گذرد و برخي افزوده اند كه هر انديشه ژرف كه از عرصه مكان و زمان بيرون مي جهد چون به بيان مي آيد خود به خود آهنگين مي شود، زيرا در ژرفاي جهان بشارتي هست از يك خبر سرورآفرين كه هركس بشنود نخست از بهجت و نشاط آن مدهوش و بي خبر مي افتد.

443

بسياري شاعران، آهنگ شعر خود را پيش از خود شعر احساس كرده اند ، گويي نخست الهه شادي و اميد كه در هر شعر اصيل هست با رقصي موزون به سوي شاعر مي آيد و آنگاه شاعر، ساغر آن وزن را از شراب لبريز مي كند.

444

از مجالس سماع مولانا نقل كرده اند كه گاه وزني و ضربي در محفل در مي گرفته و مولانا به ذوق آن ضرب و در همان حال و هوا غزلي در وزن عروضيِ مناسب بي تامل و انديشه مي سروده و ياران تحرير مي كرده اند.

445

در هر شعر، وزن ثابت است اما با دقت رياضي و تقارن كامل اجرا نمي شود. زيرا گفته اند كه تقارن كامل در طبيعت نيست. تقارن به جاودانگي اشاره مي كند اما در عالم زمان و مكان تقارن ها شكسته مي شوند.

446

اگر تقارن نباشد وزن و شور و نشاط حاصل از آن از ميان مي رود و اگر تقارن دقيقا همه جا مراعات شود، ملالت مي آورد.

447

اي ساقي قدسي و آسماني، جام شراب را دور بگردان و همه را بنوشان زيرا ما عشق را در حرف و گفت و تقرير و بيان آسان گرفته بوديم، اما اندك اندك هنگامي كه با آزمونهاي سخت عشق آشنا شديم چه مشكلات و چه گره ها و گردابها كه رخ نمود. 

448

براي رسيدن به عطر و رايحه اي از آن زلف مشكين، چه خون جگرها بايد خورد و چه تب و تاب ها كه بايد تحمل كرد. 

449

سبكباران ساحل ها كساني هستند كه بار سنگين عشق و امانت الهي را، كه همان شرافت و كرامت انساني است، از دوش افكنده و در ساحل سلامت و عافيت عمر به غفلت مي گذرانند، به خلاف عاشقان كه وارد بحر عشق مي شوند و از تاريكي و موج و گرداب آن هراسي ندارند. 

450