دیوان شمس
یا به تعبیر خانم کتلین رین، شاعر معاصر اسکاتلندی:
اين من كيست
كه سر از خاك بر آورده سخن مي گويد
و از پشت غبار تن جهان را مي نگرد؟
اين كيست كه به جاي سنگِ خاموش مي شنود
و به جاي آب روان
با گوشت و پوست و استخوان
جهان را احساس مي كند؟
اين كيست كه به جاي جنگلْ شب را تنفس مي كند؟
و به جاي گل سرخ مي بيند
و مي داند كه پرنده در پرده ي آواز چه مي گويد؟
اين من كيست كه به جاي خورشيد
از ديو سياه شب مي ترسد؟
و اين كيست كه هيولاي پريشانِ عالم را نظام مي بخشد؟
اين من كيست كه از عدم سر برآورده
و چهره معشوق را نظاره مي كند؟
دانش امروز همچنان حیران این من و این روح است و هنوز برای شناخت ماهیت و جنس و او راه به جایی نبرده است. زیرا روحِ امری الوجود را از تحقیقات و تجربیات عالم خلق نمی توان شناخت.
برگرفته از کتاب " در صحبت قرآن "
به قلم حسین الهی قمشه ای

و این گل که امروز در روی تو لبخند می زند
فردا پژمرده می شود و به تاراج می رود.
خورشید، آن چراغ شکوهمند و درخشان آسمان،
هرچه از افق بالاتر می رود
دورش زودتر به پایان می رسد
و به غروبش نزدیکتر می شود
بخش نخستین عمر بسی از بخش های دیگر خوشتر است
آن هنگام که شور جوانی در سر موج می زند و خون تازه در رگها روان است
و چون دور جوانی به پایان رسد
آن بخش که از پی می آید بسی ناگوارتر از بخش نخستین خواهد بود
پس ای محبوب نازنین، ناز و غرور به یک سو نه
و خود را به پیوند عاشقانه ای در بند کن
زیرا چون دور شکوفایی سرآید
چه بسیار آه که از سینه برآید.
رابرت هریک
Gather ye rose-buds while ye may
Old Time is still a-flying
And this same flower that smiles today
Tomorrow will be dying.
The glorious lamp of heaven, the sun
The higher he’s a-getting
The sooner will his race be run
And nearer he’s to setting.
That age is best which is the first
When youth and blood are warmer
But being spent, the worse, and worst
Times still succeed the former.
Then be not coy, but use your time
And while ye may, go marry
For having lost but once your prime
You may forever tarry.
Robert Herrick
شعر از رابرت هریک
ترجمه حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر John William Waterhouse
www.drelahighomshei.com

درهم و دینار در تحلیل نهایی همان هوای نفس و خودپرستی است واینهمه بانگ و غوغای زرسالاری بانگ گاوی بیش نیست که همه را سحر کرده است. و ای کاش مردمان از سِحرِ حرامِ سامری بِرَهند و به سِحرِ حلالِ سعدی و سنایی برسند.
برگرفته از کتاب " در صحبت قرآن "
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی " ستایش گوسالۀ طلایی " اثر Niccolò Possino 

و سرت را در پیش آتشدان به فراز و فرود آوردی،
این کتاب را برگیر و آهسته بخوان
و به یاد آور آن نگاههای لطیف و دلفریب را
که روزگاری از پنجره چشمهایت بر رهگذران کوچه هستی می افتاد
و آن سایه های ژرف را که بر پرده دلها می انداخت
و به یاد آور خیل دوستداران پیشینت را
که بر لحظه های شاداب و شهدانگیز حضورت عاشق بودند
و با عشقهای راستین و دروغین تو را دوست می داشتند
و نیز یاد کن که در آن میان عاشقی بود
که آن روح مسافر و آن زائر درونت را می پرستید
و حتی غبار غم انگیز زمان را بر رهگذار چهره ات می پسندید
و همچنانکه بر میله های سرخ آتشدان خم شده ای
با اندکی حزن و اندوه زیر لب زمزمه کن
که آه ! چگونه عشق گریخت
و پای بر تپه ها و کوههای پیرامون نهاد
و چهره اش را در انبوه ستارگان گم کرد.
ویلیام باتلر ییتز
" When you are old "
When you are old and grey and full of sleep
And nodding by the fire, take down this book
And slowly read, and dream of the soft look
Your eyes had once, and of their shadows deep
How many loved your moments of glad grace
And loved your beauty with love false or true
But one man loved the pilgrim soul in you
And loved the sorrows of your changing face
And bending down beside the glowing bars
Murmur, a little sadly, how Love fled
And paced upon the mountains overhead
And hid his face amid a crowd of stars.
William Butler Yeats
ییتز از شاعران طراز اول
انگلیس در قرن بیستم است
که مکتب افلاطون و فلوطین
را دنبال می کرد و عشق حقیقی را
به زائر یا سالک روح متعلق می دانست
این شعر خطاب به یک بازیگر صاحب جمال ایرلندی است
به نام مود گان (Maud Gonne)
که بخش مهمی از زندگی ییتز را به افسون جمال خود مشغول کرد
و هرچند پیشنهادهای مکرر زناشویی از طرف ییتز را رد کرد
اما عشق و دوستی میان آن دو تا پایان عمر ادامه یافت
و این شعر در زمانی برای محبوب فرستاده شده
که به تعبیر نظامی هنوز
آب جوانی در جوی و آب زندگانی بر لب داشته
و امید می رفته است که شاید این شعر
بتواند آن سالک و زائر درون محبوب را
به عشق حقیقی گرم کند
اما هرچند شکسپیر گفته است
بیا تا سنگی نیندازیم در راه دو روح که یکدیگر را درک می کنند،
روزگار سنگی انداخت و پيوند آنها به زناشویی نرسید.
شعر از ویلیام باتلر ییتز
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

 

در حضور مرد محبوب جوان دانم که چیست
من سکوتی را که تنها با نوای ساز و چنگ
در میان انجمن گردد بیان دانم که چیست
هم سکوت جنگل خاموش را پیش از بهار
هم سکوت مرگبار مردگان دانم که چیست
داستان ماه را در بدر و تربیع و هلال
ماجرای شمس را با اختران دانم که چیست
اعتراضات ملائک آنچه گفتند آشکار
وآنچه را کردند در خاطر نهان دانم که چیست
آنچه حق آموخت آدم را زاسماء جمال
وآنچه آدم خواند برافرشتگان دانم که چیست
سّر آن خاک مبارک پی که در طوفان نوح
شد رهایی بخش نوح و نوحیان دانم که چیست
آنچه آتش را گلستان کرد بر جان خلیل
وآنچه گلشن را کند آتشفشان دانم که چیست
یونس اندر بطن ماهی با خدا دانم چه گفت
رمز آن زندان بی نام و نشان دانم که چیست
عطسۀ آدم که روح القدس در مریم دمید
وآنچه برد او را بر اوج آسمان دانم که چیست
گفت محی الدین که حیوان شو اگر خواهی کمال
می نگویم هیچ و حشر مردمان دانم که چیست
گفت رومی من ز بسیاری گفتارم خموش
گفته و نا گفته ای دانای جان دانم که چیست
قصۀ نرگس که شد مخمور چشم مست خویش
غصۀ هاتف ز عشق آن جوان دانم که چیست
آنچه را آموخت حافظ از خط زیبای یار
وآنچه گفت از جوهر لعل بتان دانم که چیست
هفت خطم گر چه خطی می نخوانم غیر عشق
خط زیبا بر جمال شاهدان دانم که چیست
گر چه طفلم در طریق عشق و ابجد خوان علم
مبدأ و پایان کار عارفان دانم که چیست
طفل عشقا دعوی باطل مکن خاموش باش
من سکوت طفل عشق بی زبان دانم که چیست
حسین الهی قمشه ای
این ابیات بخشی از قصیده بلندی است که استاد با الهام از شعر سکوت
اثر ادگار لی ماستر شاعر اوایل قرن بیستم امریکا سروده اند.
www.drelahighomshei.com
فایل صوتی شعر سکوت با اجرای شاعر، در کانال رسمی تلگرام استاد در دسترس است
کانال رسمی حسین الهی قمشه ای
telegram.me/drelahighomshei

آدمی را به تماشا و تفرج برد
این سفری است که هر مسکین بینوا می تواند
بی هیچ باج و خراج برای خود فراهم کند
و براستی این کالسکه کتاب
که مرکب روح آدمی است
چه کرای ارزانی دارد.
امیلی دیکنسون
" There is no Frigate like a Book "
There is no Frigate like a Book
To take us Lands away
Nor any Coursers like a Page
Of prancing Poetry –
This Traverse may the poorest take
Without oppress of Toll –
How frugal is the Chariot
That bears the Human Soul –
Emily Dickinson
دو یار زیرک و از باده کهن دومنی
فراغتی و کتابی و گوشه چمنی
من این مقام به دنیا و آخرت ندهم
اگر چه در پی ام افتند هر دم انجمنی
حافظ
شعر از امیلی دیکنسون
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

 

به کُنجی نشسته اند
با نفسِ گرم تو به جنبش می آیند
و زندگی از تبعیدگاهش در جزائر مرگ
به جسم باز می گردد
و بار دیگر چون خون در رگهای من جاری می شود.
باور دارم که اگر در دل خاک مرده باشم
و تو بر قلب بیجان من گذر کنی
و ندانی که بر کدام کلوخ مسکین پای نهاده ای
قلب من بی درنگ
از صدای پای آن کس
که او را بی دریغ دوست می داشتم
به ضربان می آید
و در وفای عشق تو
گرم و آرام خواهد طپید.
ماری اشلی تَون سند
" Creed of Love "
I believe if I should die,
And you should kiss my eyelids when I lie
Cold, dead, and dumb to all the world contains,
The folded orbs would open at thy breath,
And, from its exile in the isles of death,
Life would come gladly back along my veins.
I believe if I were dead,
And you upon my lifeless heart should tread,
Not knowing what the poor clod chanced to be,
It would find sudden pulse beneath the touch
Of him it ever loved in life so much,
And throb again- warm, tender, true to thee.
Mary Ashley Townsend
مرده از خاک لحد رقص کنان برخیزد
گر تو بالای عظامش گذری " وهی رمیم "
سعدی
بعد صد سال اگر بر سر خاکم گذری
سربرآرد ز گلم رقص کنان عظم رمیم
حافظ
بر سر تربت من با می و مطرب بنشین
تا به بویت ز لحد رقص کنان برخیزم
حافظ

شعر از ماری اشلی تَون سند
ترجمه، توضیح و خوشنويسي: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com