عارفان پارسي گو " بودن" را در برابر حق گناه شمرده و از آن توبه كرده اند.

241

اغلب هستي به معني خودبيني و خود پرستي به كار مي رود و بايد از آن توبه كرد يا پا بر سر آن نهاد يا آن را به باد فنا داد.

242

انا الحق گفتن منصور نيز به حقيقت توبه از هستي منصور است و ترك دعوي اناالمنصور.

243

سخن در اين است كه گناه، كاري نيست كردني بلكه حالي است بودني و عارفان گفته اند عشق آن است كه تو در ميانه نباشي، از اين رو عاشق را ديگر گناه نيست.

244

شعر كه ستايش جاودانه هستي است و از حرف و گفت مستغني است، بويي است از آن بهشت كه نه هيچ چشمي ديده و نه هيچ گوشي شنيده و گناه است بر شاعر كه اين آواي بي كلام رابشنود و به كلام نياورد و همگان را خبر نكند و خلاف راي خردمندان است كه ذوالفقار علي در نيام و زبان سعدي در كام.

245

پس از آنكه دكارت جمله "مي انديشم پس هستم" را سنگ زير بناي فلسفه خود قرارداد و دليل هستي آدمي، بلكه نفس هستي او را همان انديشيدن دانست، متفكران و شاعران، با بهره گيري از ساختمان اين جمله كه شهرت جهاني يافته است آن را با نگرش خود به هستي هم آهنگ كردند. يكي گفت "من اعتراض مي كنمپس هستم" .ديگري گفت "من متهم مي كنم پس من هستم" و بر اين نسق خانم كتلين رين كه عشق را دليل هستي و تماميت ذات خويش مي داند آن را به صورت "عشق مي ورزم پس هستم" به كار گرفته است.

246

جوهر ذات آدمي همان خواست است. نفس ناطقه يعني خواستن و عشق داشتن و چون سرمايه ما تنها خواستن است هرچه خواست عظيم تر،آدمي بزرگ تر و شريف تر.

247

نفس اماره و ديگر نفوس شيطاني چون مزينه و مسوله و غيره كه نام برده اند، عيبشان در خواستن نيست بلكه در كم خواستن و به كم قانع شدن است.

248

خواستن نشان ظرفيت و قابليت آدمي است و هر آرزويي نشان قابليت و توانايي خاصي در ماست و اين همه عرض نياز و گريه و زاري كه در ادب عرفاني پارسي مي بينيم همه نشان عاشقي و شوق به وصال آن كسي است كه نور آسمان ها و زمين است.

249

آن كس كه"جاعل الظلمات و النور" و مدبرالليل والنهاراست بي گمان در مجعول و مخلوق خويش حضور دارد، ازآنكه به تعبير صدرالمتألهين حيثيت تعليليهداخل در اشيا است يعني علت در معلول خويش داخل است كه اگر نباشد معلول فرو مي افتد و به تعبير عارفان كه از دوگانگي علت و معلول رسته اند، معلول همان علت است كه در مرتبه اي از مراتب هستي خويش فرود آمده است. از اين رو خدا را چنانكه در نور، در ظلمت نيز مي توان يافت و چنانكه در يقين، در شك نيز مي توان شناخت.

250