و آن این است که خداوند هیچ گاه بر دوش کسی بار تعهدی نمی نهد
الّا آنکه آن بار را او به آسانی می تواند بر دوش کشد
و یک دستور کلی از این آیه بر می آید و آن این است که
تکلیف ها نباید بیش از طاقت و یا حتی نزدیک به طاقت باشد
بلکه باید به وسعت و راحت و آسانی نزدیک تر باشد
و این فرمان در حقیقت بیشتر دستورالعملی است که
آدمیان باید در همۀ اشکال روابط انسانی به کار گیرند.
هیچ معلمی نباید آنقدر تکلیف برای محصل فراهم کند که
او را به سختی و رنج افکند همچنین کتابی که
برای دانش آموز دبستانی و دبیرستانی تدوین می شود
باید به قدر وسع او باشد...
هیچ کارگری نباید وقتی به خانه باز می گردد
احساس کند که همۀ ذخیرۀ نیرو و انرژی خود را تمام کرده است
بلکه باید اصل بر وسعت و آسانی و لذت قرار گیرد...

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خوشنویسی اثر میرعماد حسنی

از خانه بيرون تاخته اند
دو موج كه به قانون عشق بر مى خيزند
و در ساحل لبها بر يكديگر مى شكنند
دو هوس آتشين
كه در مرزهاى اقليم تن با هم ديدار مى كنند
عشق، با حروف و رقوم خوش تركيب
ترانه اى را بر لبها خوشنويسى مى كند
عاشق و معشوق
از دو باغ لبهاى يكديگر گل مى چينند
تا شايد از آن پس بدان گلها
حلقه زنجيرى سازند
و بر دستهاى خود ببندند
اين همبستگى شيرين لبها
بستر سرخ يك جفت لبخند خواهد بود
كه بر لبها زاده خواهند شد.
رابيندرانات تاگور

"The Kiss"
Lips' language to lips' ears
Two drinking each other's heart, it seems
Two roving loves who have left home
pilgrims to the confluence of lips
Two waves rise by the law of love
to break and die on two sets of lips
Two wild desires craving each other
meet at last at the body's limits
Love's writing a song in dainty letters
layers of kiss-calligraphy on lips
Plucking flowers from two sets of lips
perhaps to thread them into a chain later
This sweet union of lips
is the red marriage-bed of a pair of smiles.
Rabindranath Tagore

شعر از رابيندرانات تاگور
ترجمه حسین الهی قمشه ای
Xu Beihong پرتره تاگور اثر
www.drelahighomshei.com

و عاشق را چندان در معشوق غرق می‌کند که به هر سو نظر می‌کند معشوق را می‌بیند:
تا نقشِ تو در دیدۀ ما خانه نشین شد
هر جا که نشستیم چو فردوسِ برین شد
مولانا
چنانکه این داستان در ادب پارسی استعاره ای برای عشق
میان انسان و پروردگار شده است. در این داستان یوسف رمز جمال الهی
و زلیخا مظهر کل کائنات است:
من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم
که عشق از پردۀ عصمت برون آرد زلیخا را
حافظ
غیر از عشق، قصۀ یوسف داستان زیبایی و تاثیر شگرف آن
در دل‌های آدمیان است. آن یوسف صاحب جمال را در مصر هیچ کس استطاعت خرید ندارد
مگر پادشاه مصر و آن پادشاه نیز وقتی آن غلام صاحب جمال را ابتیاع می‌کند
در چهرۀ او آثار پادشاهی و شکوه الهی را می‌بیند و به همسرش می‌گوید
که او را بسیار گرامی دار و جایی عزیز بر وی مقرر کن
و زلیخا ظاهرا با خود گفته است چه جایی عزیزتر از دل که او را آنجا خواهم نهاد...

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر گایدو رنی

بر آدميان مى گشايد
تا همراه با فرشتگان
در سرود ستايش زيبايى
هم آواز شوند
و آنگاه روى در روى
با آن شاهد يگانه سخن گويند كه:
معشوق و معبود ما تويى.
آخر قصد من تويى، غايت جهد و آرزو
تا نرسم، ز دامنت دست اميد نگسلم
سعدی

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسين الهى قمشه اى
Thomas Kinkade نقاشي اثر

و تفضیلی دیگر هست ایمان را بر نماز که ایمان به هیچ عذری ساقط نشود
و رخصت تأخیر نباشد و ایمان بی نماز منفعت کند،
و نماز بی ایمان منفعت نکند ¬– همچون نماز منافقان.
و نماز در هر دینی نوع دیگر است، و ایمان به هیچ دینی تبدیل نگیرد؛
احوال او و قبلۀ او و غیره متبدل نگردد.
و فرقهای دیگر هست، به قدر جذب مستمع ظاهر شود.
مستمع همچون آرد است پیش خمیر کننده؛
کلام همچون آب است در آرد: آن قدر آب ریزد که صلاح اوست.

برگرفته از کتاب "گزیدۀ فیه ما فیه - مقالات مولانا"
تلخیص، مقدمه، و شرح: حسین الهی قمشه ای

چنین است سخنان تو.
جان گی

"Such are thy words"
Sweet as refreshing dews or summer showers,
To the long parching thirst of drooping flowers;
Grateful as fanning gales to fainting swains
And soft as trickling balm to bleeding pains.
Such are thy words.
John Gay

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای

و هیچ آرام نمی گیرند، زیرا آن چه مقصود است به دست نیامده است.
آخر، معشوق را "دلارام" می گویند، یعنی دل به وی آرام گیرد.
پس به غیر چون آرام و قرار گیرد؟
این جملۀ خوشی ها و مقصودها چون نردبانی است
و چون پایه های نردبان، جایِ اقامت و باش نیست
از بهرِ گذشتن است، خُنُک او را که زودتر بیدار و واقف گردد
تا راهِ دراز بر او کوته شود و در این پایه های نردبان عمر خود را ضایع نکند.

برگرفته از کتاب "گزیدۀ فیه ما فیه – مقالات مولانا"
تلخیص، مقدمه و شرح: حسین الهی قمشه ای
مینیاتور لیلی و مجنون اثر مظفر علی قرن دهم هجری