باید گفت این نشان بیماری ماست و نشان نیاز ما به طبیبی است که
ما را به سلامت باز گرداند تا حق را شیرین احساس کنیم
و ناحق در کاممان تلخ باشد.
در حقیقت این نفس ماست که به سبب غلبۀ هوی
و حرص و آز و طمع و خودبینی و غرور و امثال آن،
حق را تلخ احساس می کند،
چنانکه اگر این حقیقت را با وی بگویند که
تو شایستۀ چنان مقام نیستی با اینکه خود نیز از آن آگاه است
سخت آشفته می شود و چنان روی درهم می کشد که گویی زهر نوشیده است.
چنین بیماری های روح فرسایی است که پیروی قرآن می تواند آن را شفا بخشد.
مولانا در مثنوی حکایت پادشاهی را نقل می کند که با دلقک خویش شطرنج می باخت
و هربار که دلقک برنده می شد مهره های شطرنج شاهی را که از طلا و نقره بود
بر سر و روی آن دلقک پرتاب می کرد. زیرا تاب تحمل حقیقت زا نداشت.
یک روز دلقک لحاف ضخیمی را بر سر کشیده بر سرِ بازی آمد.
شاه گفت "این چیست؟" دلقک گفت:
کی توان گفت حق، جز زیر لحاف
با تو ای خشم آورِ آتش سجاف؟

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای

چه کسی نمی داند پاکی و ناپاکی یکسان نیست؟
امّا از مشاهدۀ ناپاکی ها و زشتی ها که در جهان هست
چنین بر می آید که بسیاری از مردمان این اصل عدم برابری پاکی و ناپاکی را
در دل نپذیرفته اند زیرا اگر به راستی آدمی بپذیرد که پاکی بهتر از ناپاکی است
و راستی بهتر از دروغ و نادرستی است هرگز به نادرستی تن در نمی دهد.
امّا گویی در درونش وسوسه ای هست که این نابرابری را انکار می کند
و این سخن سقراط که گفت فضیلت در علم است به همین معناست که
حقیقتِ علمْ انسان را به فضیلت رهنمون می شود
و این که می بینیم بسیاری از مردمان به ظاهر به این نابرابری خوبی و بدی علم دارند،
امّا بدان عمل نمی کنند نشان آن است که به حقیقت علم نرسیده اند.

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
تصویر: سه جادوگر نمایشنامه مکبث که می خوانند
" نیکی همان بدی است، بدی همان نیکی است"

و در زير سايه او پناه گرفت
و به پشتوانه او با اقتدار تمام
در مقابل هر جهل و ظلم و شرارت ايستاد
ايمان به خدا همان مقام امن است
كه در آن آدمى را
هيچ هراس و نگرانى
از كسى نيست
زيرا با قدرت مطلق
پيوند و دوستى و آشنايى
برقرار كرده است
چنين كس مى تواند
بى هراس و تشويش
در جهان عيش و عشرت كند
و طبيعتأ ديگران را نيز
به اين مقام فرا خواند كه
با حق باشيد
و حق بگوييد
و حق بشنويد
و حق را بجاى آوريد
و در اين راه شكيبايى
و پايدارى كنيد
زيرا پيروزى با شماست
و نيز در اين دوران كوتاه عمر
با هم به مهربانى و خلق خوش
و خدمت و مرحمت زندگى كنيد
اين است معنى عيارى و زيركى
و رندى و هوشمندى در كلام حافظ و سعدى.

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خوشنويسي اثر ميرزا غلامرضا اصفهاني

و اگر چنین نباشد عین بیکاری و بدکاری است.
و "غم وشادی" دو نقابند بر روی شاهد یگانه
که چون به چشم عشق نظر کنی هر دو را یکی بینی.

غم و شادی بر عارف چه تفاوت دارد
ساقیا باده بده شادی آن کاین غم از اوست
سعدی

گر لباس قهر پوشد چون شرر، بشناسمش
کاو بدین حالت بر ما، بارها مست آمده است
مولانا

و "عقل" لنگری است که مبادا طوفان عشق
کشتی نوسفران را غرقۀ دریا کند
و "آموختن" تجدید خاطره ای است
از جایگاه خاص هر انسان در بارگاه عشق
و "دوستی" پیوند عاشقانه ای است
میان دو کس که در پی کشف اسرار جمال خویش
در آیینه صافی یکدیگر می نگرند
تا هم خود را ببینند و هم دیگری را بنمایند.

مؤمنان آیینه یکدیگرند
این سخن را از پیمبر آورند
مثنوی

و "گفتن" دامی است که برای صید
سیمرغ عشق می گسترند
اما چیزی جز سایه صید نمی کنند.

ای آنکه به تقریر و بیان دم زنی از عشق
ما با تو نداریم سخن، خیر و سلامت
حافظ

برگرفته از مقدمه کتاب "پیامبر "اثر جبران خلیل جبران
به قلم حسین الهی قمشه ای

و قدرت به اراده بدل می شود
و اراده به اشتها و شهوتِ بی انتها میل می کند
و شهوت گرگی است جهانگیر که وقتی
چنین مجهز به دو سلاح قدرت و اراده گردید
بی گمان جهان را لقمۀ خود می کند
و آنگاه خود را نیز فرو می بلعد.
ویلیام شکسپیر

Take but degree away
Take but degree away, untune that string
And, hark, what discord follows! each thing meets
In mere oppugnancy: …
Then every thing includes itself in power
Power into will, will into appetite
And appetite, an universal wolf
So doubly seconded with will and power
Must make perforce an universal prey
And last eat up himself.
William Shakespeare

این قطعه از بدایع حکمت شکسپیر است که
سرنوشت تاریخ را در صورت میل کردن به ابتذال و فساد
به زیباترین و منطقی ترین وجه رقم زده است
وقتی معیارهای اخلاقی و انسانی از لحن افتاد
و هر سیمی برای خود نواخت و هرکس تنها در سودای خود بود
طبیعتاً همه به دنبال کسب مال و قدرت می روند
و هر کس با هرکس رقیب و دشمن می گردد
و قدرتها به اراده ها و اراده ها به شهوات بدل می شود
و انسانها چون گرگ یکدیگر را می درند
و در پایان خود را نیز نابود خواهند کرد.
این است خلاصۀ کتاب "سقوط غرب"
اثر اشپنگلر آلمانی که در سال ١٩١٧ به طبع رسید
و این است علت سقوط امپراتوری روم
و این خواهد بود سرنوشت ما اگر معیارها را
چنین از لحن بیندازیم.

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
شعر از ویلیام شکسپیر
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای

و به زادگاهش باز گردانند. پیامبر که نامش مصطفی است
همچون غریبه ای در میان مردم شهر زیست میکند
و بیشتر در خلوت تنهایی خویش به سر می برد و
از دور درباره مردمی که آنها را دوست دارد در سکوت می اندیشید.
دوری می گزیند تا مردمان را بهتر ببیند چنانچه
کوه را از دشت بهتر می توان دید و سکوت میکند
تا سخنانی را که به سبب غوغای سخنها
به گوشها نمیرسد دریابد و به هنگام بازگو کند.
پس از دوازده سال کشتی او در موعد مقرر باز می گردد
و هنگام وداع با مردم فرا می رسد
همه در فضایی وسیع کنار ساحل گرد می آیند
و اشک حسرت می بارند
و بیش از هر زمان آتش عشق آن کس که می دانند
به زودی ترکشان خواهد گفت
در دلهایشان شعله ور می شود
هر چند شور واشتیاق و تمنا و التماس مردم
برای ماندن او کارگر نمی افتد
اما او در این آخرین دیدار در پاسخ به سوالاتی که
اصناف گوناگون مردم از او می کنند
آنچه را از لطایف معرفت از هاتف خلوتهای خویش شنیده است
برای ایشان باز می گوید...

برگزیده از پیشگفتار کتاب "پیامبر"
اثر جبران خلیل جبران
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای

و چهره تو پيوسته در پيش چشمهاى باطن من ظاهر است
و اگر يك لحظه چشم از تو برگيرم، گويى چشم از جهان درون خويش بسته ام
و هر زمان كه قلب من در مرز گمراهى قدم گذارد
تنها يك نگاه تو كافى است كه از خويشتن شرمنده شود.
رابيندرانات تاگور

"My Pole Star"
I have made you the pole star of my life
I shall never lose my way in this sea.
Wherever I go
You always shine in my view
And shed light from your anxious eyes.
Secretly in my mind
Your image is always alive
I lose my bearings
When I lose your sight
When my heart wants to stray
Along a wrong way
Your remembrance fills it with shame.
Rabindranath Tagore

شعر و نقاشي از رابيندرانات تاگور
ترجمه حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com