از خواب مرگ برخیزید
و به جانب جسم‌های پریشان و پراکنده
خود بشتابید:
همه شما که در طوفان نوح جان باختید
و همه شما که در احتراق جهانی
جان خواهید باخت
و همه شما که به بلای جنگ یا قحطی
یا پیری و بیماری و خودکامگی
گرفتار آمدید و جان سپردید
و شما کشتگان نومیدی و افسردگی
و کشتگان دست قانون
یا بخت و اتفاق
و همه شما که چشم‌هایتان
به دیدار خداوند نائل خواهد شد
و شما که هرگز طعم مرگ را تجربه نکردید
همگی از جای برخیزید
اما آه ای پروردگار من
بگذار همه آدمیان
آنچنان که خفته اند، بر جای مانند
و مرا فرصتی عطا کن
تا به درگاهت
شیون و زاری و ندبه و بیقراری کنم
زیرا اگر شمار گناهان من فراتر از
اینان که برشمردم باشد
و قیامت بپاخیزد
دیگر برای درخواست لطفِ سرشار
و آمرزش فراگیر تو دیر خواهد بود
پس همین جا بر همین زمین فرودین
مرا توبه آموز
و این توبه چنان گرم و گیرا خواهد بود
که گویی تو خود آمرزش مرا
با خون خویش ضمانت کرده‌ای
جان دان
"Resurrection Prayer"
At the round earth's imagin'd corners, blow
Your trumpets, angels, and arise, arise
From death, you numberless infinities
Of souls, and to your scatter'd bodies go;
All whom the flood did, and fire shall o'erthrow,
All whom war, dearth, age, agues, tyrannies,
Despair, law, chance hath slain, and you whose eyes
Shall behold God and never taste death's woe.
But let them sleep, Lord, and me mourn a space,
For if above all these my sins abound,
'Tis late to ask abundance of thy grace
When we are there; here on this lowly ground
Teach me how to repent; for that's as good
As if thou'hadst seal'd my pardon with thy blood.
John Donne
□ فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ
فَتابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ‌(بقره: ۳۷)
آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی آموخت
پس به درگاه او توبه کرد
همانا که او بسیار توبه پذیر و مهربان است.
شعر از جان دان
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه‌ای
۱۴۰۰/۴/۲۰
www.drelahighomshei.com

آن شراب خورشیدگون را در جامهایی از بدر منیر دور بگردانند.
و فرشتگان شب قدر همچون ستارگان از آسمان فرود آیند،
و زمینیان را تا سحرگاه آگاهی،
سلام و درود و تهنیت و بشارت گویند.
این است آن مائده آسمانی که حضرت عیسی از خداوند درخواست،
تا آدمیان در زمین جشن و سرور عید و ضیافت گیرند.
و این است آن عِشاءِ ربّانی
که هر چه بیشتر صرف کنند،
بر قدر و برکت آن می‌افزاید.
و این است آن سفرهٔ رنگین،
که حافظ در تالار تاریخ بگسترد،
و جهانیان را صلای سرخوشی در داد و گفت:
بیا که وقت شناسانْ دو کون بفروشند
به یک پیاله میِ ناب و صحبت صنمی
بنابراین تکرار می کنیم سخن حافظ را
تکراری مستی بخش و مهر آفرین که:
المنة لله که در میکده باز است
زان رو که مرا بر در او روی نیاز است
خمها همه در جوش و خروشند ز مستی
آن می که در آنجاست حقیقت نه مجاز است
برگرفته از کتاب "در صحبت حافظ"
به قلم حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سخن
نگارگری قدیمی

مقصود از آفرینش ما این نیست
که مانند یکدیگر شویم
بلکه آن است تا هر یک دیگری را بشناسیم
و قدر و حرمت نهیم همان گونه که هست
ما مقابل هم نیستیم
بلکه هر یک مکمل و متمم یکدیگریم.
هرمان هسه
"Lovely as We Are"
We are sun and moon, dear friend;
we are sea and land.
It is not our purpose to become each other;
It is to recognize each other,
To learn to see the other and honor him for what he is:
Each the other's opposite and complement.
Hermann Hesse
□ در یکی از معروف ترین آیات قرآن سوره حجرات آیه سیزده می خوانیم:
ای آدمیان
ما شما را زن و مرد آفریدیم
از قبایل گوناگون
و ادیان و آیین ها
و نژادها و ملتهای متفاوت
تا باهم آشنا شوید
و یکدیگر را بشناسید
همانا گرامی ترین شما نزد پروردگار
پارساترین و پرهیزگارترین شماست
که دست می کشد از هرآنچه نارواست
و نگاهبانی می کند
هرآنچه را که اصیل و گران سنگ و پر بهاست
همچون زیبایی و دانایی ونیکویی.
□ ریشه کلمه تقوا به معنی حفظ کردن است.
و تقوا نگاهبانی از گوهر انسانی است.
□ جهان چون چشم و خط و خال و ابروست
که هر چیزی به جای خویش نیکوست
گلشن راز
شعر از هرمان هسه
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
تصویر هرمان هسه
۱۴۰۰/۴/۱۳
www.drelahighomshei.com

گر جام جهان نمای می‌جویی تو
در صندوقی نهاده در سینهٔ توست
یعنی: ای پرنده آسمانی، گلشن نیلوفری و ماه و خورشید و ستارگان را برای تو آفریده اند و جملۀ آفرینش در حکم دانۀ توست و پروردگار جهان در روز الست با تو پیمان محبت بسته و تو را در بزم حضور، شراب بندگی، که سلطنت دو عالم در اوست، نوشانیده و دلت را جام جهان نما و آیینۀ سکندر ساخته،
تا عکس سیمرغ نهان را در آن بنگری،
و گاه از حقیقت ایمان، که بندگی خداست، سخن می گوید و خودپرستان را به هر کیش و مذهب از گوهر ایمان محروم می بیند:
یک عاشق پاک و یک دل زنده کجاست
یک سوخته جان دل پراکنده کجاست
چون بندۀ اندیشۀ خویشند همه
در روی زمین خدای را بنده کجاست
برگرفته از پیشگفتار کتاب "گزیده منطق الطیر"
به قلم حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات علمی و‌ فرهنگی

که دینداران راستین
خدا را در آغاز هر کار می‌نهند
و دانشمندانِ طبیعت شناس
خدا را نقطه پایان اندیشه‌های خود می‌شمارند.
برای اصحاب دیانت
ایمان به پروردگار سرلوحه کارهاست
اما برای اصحاب علم
ایمان به منزله تاجی است
که در پایان همه خردورزی ها
بر تارک ایشان خواهد درخشید.
سعدی که سرحلقه ارباب دیانت راستین است
و شغل رسمی خود را انداختن نام خدا
بر همه دلها و زبانها می‌داند
در نخستین غزل از
از مجموعه غزلیات عاشقانه خود می‌فرماید:
اول دفتر بنام ایزد دانا
صانع و پروردگار و حّی و توانا
اما طبیعت شناسی سترگ چون هایزنبرگ
خطاب به محققان علوم تجربی گفته است:
شما اگر تنها یکی دو جرعه
از شراب دانش طبیعت نوش کنید
چندان خوش و سرمست شوید
که همراه با ناباوران (Atheists)
خدا را انکار کنید
اما اگر جرعه های بیشتر و بیشتر بنوشید
خداوند در پایان جام
منتظر شما خواهد بود.
□ هایزنبرگ فیزیکدان نادرۀ قرن بیستم،
برنده جایزه نوبل ۱۹۳۲
□ ماکس پلانک برنده جایزه نوبل ۱۹۱۸
و عامه فیزیک دانان طراز اول جهان
بر این باورند که بر کتیبه معبد دانش
ایمان به آفریدگار و طراح جهان
برگۀ ورود است.
□ نقاش وجود اینهمه صورت که بپرداخت
تا نقش ببینی و مصور بپرستی
سعدی
به قلم حسین الهی قمشه ای
۱۴۰۰/۴/۶
www.drelahighomshei.com

چون رسید و گشت شیرین لب گزان
سست گیرد شاخه ها را بعد از آن
چون از آن اقبالْ شیرین شد دهان
سرد شد بر آدمی مُلک جهان
سختگیریّ و تعصّب خامی است
تا جنینی کارْ خون آشامی است
مثنوی
□ این قطعه یکی از زیباترین تمثیلها در نکوهش تعصب و سختگیری است که نشان خامی و ناپختگی است.
سخن مولانا این است که
ما آدمیان بر یکدیگر سخت می‌گیریم
و خاطر یکدیگر را می‌آزاریم
و خُلق یکدیگر را تنگ می‌کنیم
و گاه خون یکدیگر را می‌آشامیم
تنها بدین علت که
خام و ناپخته ایم.
با خیالی تیر خلاص می‌زنیم
و به وهم و گمانی آب و نانی را می‌بریم
و تاریخ نشان می‌دهد
که به وسوسه جاه و مقامی
پوست یکدیگر را کنده‌ ایم
و به دمدمه حسدی
حرمت دوستی و برادری را شکسته ایم
و شاهنامه فردوسی به حقیقت
سوکنامه این خامی‌ها و ناپختگی‌هاست.
و از جمله خامی‌ها یکی این است که:
ما چون کودکان هنوز
از شیر بر نیامده ایم
و با مائده های آسمانی
که غذای روح ماست انس نگرفته ایم
و طعم بهشتی حلوای عشق را نچشیده ایم
وگرنه بر سر لذات موهوم و بی‌قرار خاکی
اینهمه خاک بر سر یکدیگر نمی‌ریختیم
آن کس که
طعمِ آن طعام‌های والا را
چشیده باشد
پادشاهی است که
که بر سر هسته خرمایی
با بینوایی پیکار نمی‌کند
و اشرف این طعامها یاد خدا و مشاهده اطوار او
در آیینه زیبایی‌هاست:
فرشته از چه خورد، از جمال حضرت حق
غذای ماه و ستاره ز آفتاب جهان
مولانا
برگرفته از کتاب "در صحبت مولانا"
به قلم حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سخن
نگاره قدیمی

و نمودی خوش آهنگ خواهی داشت.
روالد دال
"Beauty and the Good"
If you have good thoughts they will shine out of your face like sunbeams and you will always look lovely.
Roald Dahl
□ روالد دال شاعر و داستانسرای انگلیسی
و خلبان برجسته دوران جنگ جهانی است.
او در سال ۱۹۱۶ از یک پدر و مادر نروژی در منطقه ویلز انگلستان زاده شد.
مجموعه داستان های کوتاه او با عناوین
"گنجینه های غیرمنتظره"، "بوسه بوسه" و امثال آن
شهرت جهانی و محبوبیت فراوان دارد.
و این گفته کوتاه و حکیمانه او می تواند
راه کسانی را که در سودای محبوبیت
و جاذبهِ دلربایی هستند کوتاه و دلپذیر کند
که اگر اندیشه های زیبا و دلپسند
و آرمانهای والا و بلند در سر پرورند
چهره ایشان، صدا و لهجه و لبخند و حرکات و اطوارشان
همه دلنواز و دلنشین می‌شود
چنانکه اندیشه های اهریمنی
از حرص و حسد و کینه و خشم و غرور نیز
چهره نجیب و اصیل
و لطف کودکانه آدمی را
از شکل و شمایل می‌اندازد،
لبخند را به زهرخند بدل می‌کند
و حرکات چشم و لب و دهان را
با زشتی می آلاید
و حتی راه رفتن آدمی را
از شکوه انسانی محروم می‌کند.
□ دال خود مردی خوش طبع و شیرین و مهربان بود
و به ویژه نزد کودکان و نوجوانان محبوبیتی تمام داشت
و میلیونها تن در انگلیس
و در سراسر جهان کتابهایش را به ذوق و شوق می‌خواندند و می‌خوانند
او در سال ۱۹۹۰ درگذشت و میراثی گران سنگ
در ادبیات جهان به جا گذاشت.
□ فیلم سینمایی ماتیلدا را که از یک داستان بلند او ساخته شده
می‌توان در فضای مجازی جستجو کرد، یافت و تماشا کرد.
از گفته های روالد دال
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
تصویر از Sandro Botticelli
www.drelahighomshei.com