بیش از یقین عامه مردمان
از نور ایمان نشان توان دید
او با شک و ریب پیکار کرد
و از این پیکار توانی تازه یافت
با اشباح وهم انگیز اندیشه های پر ابهام روبرو شد
و آنها را به خاک نشاند
و سرانجام در خود ایمانی قوی تر یافت
وآن قادر متعال که آفریدگار روز و شب است
در تمامی شب با او بود
از آنکه او را تنها در نور نباید جست
بلکه در تاریکی نیز از او نشان توان گرفت

شعر از سِر آلفرد تنی سُن
ترجمه حسین الهی قمشه ای
برگرفته از کتاب « کیمیا -3 »
«تصویر سِر آلفرِد تِنی سُن»

آخر مادرش که از من شکیباتر بود چندی پیش درگذشته بود.
سپس از بیم آنکه مبادا از غصه این قهر خوابش نبرد
به اتاقش رفتم و او را در خوابی سنگین یافتم.
پلکهایش کبود و مژگانش از گریه تازه مرطوب بود
و من با آه و ناله اشکهایش را به بوسه از گونه اش پاک کردم
و اشکهایی از خود به جای نهادم،
زیرا دیدم روی میزی، کنار دستش،
یک جعبه تَشتَک،
چند سنگ خوش آب و رنگ،
قطعه ای بلور که به سایش دریا صیقل خورده بود
شش هفت گوش ماهی،
یک شیشه از گلهای آبی رنگ،
و دو سکه فرانسوی را،
نزدیک تخت، کنار هم مرتب چیده بود
تا قلب کوچک محزونش را با دیدن آنها آرام کند
از این رو من آن شب وقتی به درگاه خدا دعا کردم، گریستم و گفتم:
آه که وقتی ما به خواب مرگ فرو رویم
و دیگر با گناهان خویش مایه ناخشنودیت نشویم
بر بالین ما خواهی آمد و به یاد خواهی آورد
که ما با چه بازیچه های کودکانه ای دل خوش کرده بودیم
و چه اندازه در فهم فرمانهای نیکوی تو ناتوان بودیم.
پس بی گمان با مهری پدرانه،
نه کمتر از من که از خاکش آفریدی،
قهرت را رها خواهی کرد و خواهی گفت:
« بر این کودکیهای آنان رحمت می آورم.»

شعر از کاونتری پاتمور
ترجمه حسین الهی قمشه ای
برگرفته از کتاب « در قلمرو زرین»
نقاشی « کودک در خواب» اثر توماس سالی

خداوند فرمود من چیزی می دانم که شما نمی دانید." (بقره:30)

«... وجه دوم آن است که فرشتگان به طریق عقل استدلال کردند که آن قوم از زمین خواهند بودن، لابد حیوان باشند و از حیوان البته این آید هرچند که این معنی در ایشان باشد و ناطق باشند، اما چون حیوانیت در ایشان باشد، ناچار فسق می کنند و خون ریزی که آن از لوازم آدمیست. قومی دیگر معنی دیگر می فرمایند: می گویند که فرشتگان عقل محض اند و خیر صرفند و ایشان را هیچ اختیاری نیست در کاری، همچنانک تو در خواب کاری کنی در آن مختار نباشی لاجرم بر تو اعتراض نیست در وقت خواب، اگر کفر گویی و اگر توحید گویی و اگر زنا کنی، فرشتگان در بیداری این مثابت اند، و آدمیان به عکس این اند، ایشان را اختیاری هست و آز و هوس و همه چیز برای خود خواهند ، قصد خون کنند تا همه ایشان را باشد و آن صفت حیوان است ....» مولانا، فیه ما فیه
برگرفته از کتاب «365 روز در صحبت مولانا»

طبیعت همان نقاش پنهان
با قلم موی باد و باران
و جنبش خاک و گردش افلاک
هردم هزار نقش بر بوم زمین و آسمان می آفریند
که نقاشان جهان حیران می شوند کدام نظم و هماهنگی مرموز و پنهان
منحنی ابرها و نیمرخ های پر دندانه کوهها
و رقص گستاخ و بی خیال امواج را
زیبایی بخشیده است

اثر دکتر الهی قمشه ای
بر گرفته از کتاب مقالات
نقاشی "آسمان بعد از ظهر کویر هارنی" اثر Childe Hassam

آیا خوب شده است
مپندار به خود بینی پرداخته ام
و کاری بیهوده می کنم
زیرا من در جستجوی چهره ای هستم
که پیش از آفرینش جهان داشته ام
ویلیام باتلر ییتز

"Toilet"
If I make the lashes dark
And the eyes more bright
And the lips more scarlet
And ask if all is right
From mirror after mirror
No vanity's displayed
I am looking for the face I had
Before the world was made
William Butler Yeats

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
نقاشی "در میز آرایش" اثر فلیکس والوتن

و هرگز نبود زمانی که روح نبود
آغاز و پایان، یک رویاست
روح بی تولد، بی مرگ، بی تغییر، و جاودانه است
و مرگ هرگز او را لمس نکرده،
هرچند که خانه روح ویران و بی جان در نظر آید.
"سر ادوین آرنولد"

برگرفته از کتاب سیصدوشصت و پنج روز در صحبت قرآن
نقاشی "آواز روح - فرشته و مادر" اثر لوئیس جانموت

و هنگامی که یکدیگر را در آغوش گرفتن
و اشارات چشم و ابرو
و اشکها
از بیان باز می مانند ،
هنگامی که دلهای بی زبان ما
در پشت میله های آهنین سینه هایمان
تنها و بی کس، لال می مانند،
در آن هنگام است ،ای موسیقی،
که تنها تو می توانی آدمیان را در سیاه چالشان با هم دمساز کنی
و تنها تو می توانی آه های آدمیان را از پهنه های دور گرد آوری و به گوش یکدیگر برسانی.
ژان پل

نظامی در خسرو شیرین آنجا که شیرین سخنان خود را به نکیسا می گوید تا با چنگ خویش به گوش خسرو برساند در یک جا ناگهان آهی می کشد و به نکیسا می گوید : این آه را برایش بفرست ، این آه را برایش بنواز.

حسین الهی قمشه ای
زمستان 1391
تصویر:بخشی از مینیاتور کاخ هشت بهشت، اصفهان، 1669 میلادی
منبع: وب سایت رسمی دکتر الهی قمشه ای