و بر خود می نگرم و بر بخت بد خویش نفرین می فرستم
و آرزو می کنم که ای کاش چون آن دیگری بودم
که دلش از من امیدوارتر
و قامتش موزون تر
و دوستانش بیشتر است
و ای کاش هنر این یک
و شکوه و شوکت آن دیگری از آن من بود
و در این اوصاف چنان خود را محروم می بینم
که حتی از آنچه بیشترین نصیب را برده ام
کمترین خرسندی احساس نمی کنم
اما در همین حال که خود را چنین خوار و حقیر می بینم
از بخت نیک، حالی به یاد تو می افتم،
و آنگاه روح من
همچون چکاوک سحرخیز
بامدادان از خاک تیره اوج گرفته
و بر دروازه بهشت سرود می خواند
و با یاد عشق تو
چنان دولتی به من دست می دهد
که شان سلطانی به چشمم خوار می آید
و از سودای مقام خود با پادشاهان عار دارم

شکسپیر - غزل شماره 29
ترجمه دکتر الهی قمشه ای
برگرفته از کتاب «کیمیا - 3»
نقاشی اثر لئونید آفرموف

حکایت کنند که وقتی زئوس، خدای خدایان، یکی از معشوقگان خود را به صورت گاو جوانی درآورده بود تا همسرش از ماجرا آگاهی نیابد. همسرش که بویی از ماجرا برده بود، غول هزار چشمی را به نام آرگوس برای محافظت از او مامور کرده بود. زئوس پان را که از شبانان مراتع آسمانی و نی نواز روحانی بود مامور کرد تا این غول را به نوعی در خواب یا غافل کند تا زئوس آن گاو جوان را به صورت اول باز آورد. پان نزد غول آمد. حکایتها گفت و سخنان شیرین و جذاب به زبان آورد اما همچنان تعدادی از چشمهای غول بیدار بود اگرچه بعضی به خواب می رفت، تا آنکه غول از پان پرسید این نی لبک چیست؟ پان قصه نی را به تفصیل برای او گفت و این بار هر هزار جفت چشم غول به خواب رفت و مقصود زئوس حاصل شد.

و چنین است حکایت مولانا که به تفصیل در چند هزار بیت بیان شده است . این نی اگرچه سازی بسیار ساده و روستایی است اما مولانا با آن یک سمفونی عظیم ساخته است ...

برگرفته از کتاب "سیصدو شصت و پنج روز در صحبت مولانا"
نقاشی "آفرینش ذرات " اثر پائولو ورونیز

ندانی قدر سرو و سایه بید
گلی کاندر چمن مستانه خندید
نداری سوی جنگلها گذاری
نه پاییزی نه فصل نوبهاری
به روز روشن اندر جویباران
نبینی اختران در آب رقصان
به زیبایی دلت مفتون نگردد
زعشق گلعذاری خون نگردد
ز رقص ماهرویان در چمنها
ز دست افشانی سرو و سمنها
از آن لبخند شیرینی که دلدار
زچشم آورد بر لبهای گلنار
زغمها دیده ات اندر حجاب است
وگرنه روی جانان بی نقاب است
چه بیهوده است دور زندگانی
نبینی گر جمال جاودانی

ترجمه آزاد منظوم از قطعه فراغت اثر «ویلیام هنری دیویز» توسط دکتر الهی قمشه ای

برگرفته از کتاب در قلمرو زرین
نقاشی « شب پرستاره» اثر ون گوک

و این انوار الماس گون زمستانی
به اهتزاز آیید
که سال بیمار و کهن روزگار
در این شب آخرین جان می سپارد .

ای زنگهای وحشی به صدا درآیید
و خبر مرگ سال کهن را به گوش همگان برسانید
آنچه ژنده و فرسوده است از حلقه بیرون کنید
و آنچه تازه و با طراوت است به میدان آورید

ای زنگهای پرنشاط
در هنگام عبور از برفها سرود بخوانید
و این سال کهنه را که می رود بگذارید تا برود ؛
هر چه دروغ و کاستی است از دایره بیرون کنید
و هر چه نشان راستی و درستی دارد به میان آورید
و به نغمه های ناقوس مقدس
غصه های روح فرسا را از
از دایره گیتی بیرون برانید ؛
غصه فقدان آنها که بودند و نیستند
وشراره آن کینه ها و کدورت ها را که میان فقیران و ثروتمندان زبانه می کشد خاموش کنید
و تمامی بشریت را مرهم های شفابخش و شهد صلح و دوستی بیاورید.

ای زنگهای سرخوش
برانید رنج ها و علت ها را
و کینه های دیرینه دو دستگی را
و فراخوانید شیوه های شریفتر از چهرۀ زندگی را
و به حلقه آورید
قانون ها و آیین هایی پاک تر و شفاف تر را.

ای زنگ های شادمانه
بینوایی و محرومیت را از در برانید
و از ما دور کنید سیاهی و تاریکی و پریشانی را
و گناهان را
و یخبندان بی ایمانی را در این روزگار بی فریاد
و شعر سوگوار مرا نیز در امواج شادمانه خود غرق کنید
و خنیاگری دیگر بیاورید
که آکنده از شادی و ایمان باشد.
ای زنگ های خوش آهنگ
بیرون کنید با نفس گرم خویش
غرورها و فخر و مباهات دروغین را
به سرزمین واقلیم و نام و نسب
و برانید از در دیوهای تهمت و تحقیر و بیزاری وبدگویی را
و به محفل آورید عشق به حقیقت را
و شوق به راستی را
و عشق فراگیر الهی را که سرچشمه پیوند و یگانگی است.

ای ناقوس های خوش نغمه
به نوای بهشتی خویش به قعر دوزخ افکنید :
این نقش های زشت و ناموزون بیماری را
و دیو تنگ چشم زر پرستی را
و هیولای جنگ های هزار ساله را،
و هزاره ای زرین و بهشت آفرین از صلح و مهربانی و دوستی آغاز کنید .

اثر آلفرد لرد تنیسون ، شاعر و عارف عهد ویکتوریا
ترجمه : حسین الهی قمشه ای ، ژانویه 2013

Ring out, wild bells
Alfred Lord Tennyson

Ring out, wild bells, to the wild sky,
The flying cloud, the frosty light;
The year is dying in the night;
Ring out, wild bells, and let him die.
Ring out the old, ring in the new,
Ring, happy bells, across the snow:
The year is going, let him go;
Ring out the false, ring in the true.
Ring out the grief that saps the mind,
For those that here we see no more,
Ring out the feud of rich and poor,
Ring in redress to all mankind.
Ring out a slowly dying cause,
And ancient forms of party strife;
Ring in the nobler modes of life,
With sweeter manners, purer laws.
Ring out false pride in place and blood,
The civic slander and the spite;
Ring in the love of truth and right,
Ring in the common love of good.
Ring out old shapes of foul disease,
Ring out the narrowing lust of gold;
Ring out the thousand wars of old,
Ring in the thousand years of peace

که ز انفاس خوشش بوی کسی می آید
به گوش همگان برساند و همه را فراخواند که به دیدار او بروند.
اما وقتی میهمانان از دعوت او با خبر می شوند چون مرغان منطق الطیر هر یک بهانه ای می آورند و خود را از آمدن معذور می دارند. اگرچه در منطق الطیر هدهد مرغان را پاسخ می دهد اما اردوان در این کار توفیقی نمی یابد و خود یک تنه با اسبش راهی کعبۀ دیدار می شود. او پیش از حرکت همۀ دارایی خود را به سه گوهر تبدیل می کند تا با خود به حضور آن نوزادی ببرد که از بدو تولد پادشاه است. آن سه گوهر از قضا پرچم ایران را تشکیل می دهند زیرا یکی زمرّد است که سبز رنگ است و رمز خرّمی و حیات و سرزندگی است و یکی مروارید که سفید است و رمز پاکی و دوستی و شرافت و نجابت است و سومی یک قطعه یاقوت سرخ است که هم رمز عشق و دلدادگی و هم جهد و تلاش در راه معشوق است. او با این سه گوهر به راه می افتد و . . .
و سلام بر ستاره شناسان جهان باد

برگرفته از مقدمه کتاب "آن خردمند دیگر" اثر هنری ون دایک- ترجمه دکتر حسین الهی قمشه ای

و مرغ کهن روزگار، ققنوس، را در آتش خودفروزش خاکستر می کنی
و الهه زمین را برآن می داری که فرزندان خود را فرو بلعد
و با گذر شتابان خویش فصلهای شادی و غم از پی هم به جای می گذاری،
ای زمان بادپای،
هرستم که خواهی بر این جهان فراخ و نعمتهای دلپذیر آن روا دار،
اما تو را از یک جنایت هولناک بر حذر می دارم:
مبادا ارّابه خود را بر پیشانی زیبای محبوب من برانی
و با قلم کهنسال خود بر آن چهره جمیل خطی بنگاری.
بگذار تا این نمودار زیبایی برای نسلهای آینده
همچنان پاک و بی آلایش برقرار بماند.
اما نه، ای زال پیر،
با او نیز هر جور و ستم که توانی به جای آر،
زیرا آن معشوق در این شعر من تا ابد جوان و شاداب خواهد ماند
(و تو را در این جایگاه بر او دستی نخواهد بود).

شکسپیر - غزل 19
ترجمه دکتر الهی قمشه ای
برگرفته از کتاب « در قلمرو زرین»
نقاشی از کشور کره

به این «جا» آمده ام

این چشم ها را به رنگ آبی
از کجا به دست آوردی؟

در راه که می آمدم
آنها را از آسمان وام گرفتم

و فروغ چشمانت را
این برق و چرخش از کجاست؟

این برق نیزه ستارگان است
که در دیدگانم مانده است

آن دانه های کوچک اشک را
از کدام جعبه جواهر ربوده ای؟

چون بدین جای رسیدم
آنها را در تالار انتظار یافتم

وآن پیشانیت را بگوی
که چگونه چون ایوان آسمان، بلند و تابناک شد؟

در راه که می گذشتم
دستی مهربان آن را نوازش کرد

گونه هایت به کدام موهبت
چون گل های سرخ و سپید شد؟

چشمم در راه به چنان جمالی افتاد
که از هرچه آدمیان دانند و اندیشند، خوشتر است

آن لبخند سه گوش سعادت بخش از کجاست؟

از آنجا که سه فرشته باهم مرا بوسیدند

و این گوش های صدف شکل مروارید گون،
چگونه پدیدار شد؟

خداوند سخن می گفت
و این هردو سر برآوردند تا بشنوند

و آن دستهای سپید
چگونه پدید آمد

این دستها بندی است
که عشق بر خود نهاد

آن پاهای کوچک دردانه را
از کجا برگرفتی

از همان گنجینه
که بالهای کروبیان در آنجا بود

و چگونه این همه چیزها در هم پیوست
و تو را پدید آورد

خدواند به من اندیشید
و من از میانه سر برآوردم

اما چگونه شد ای نازنین
که تو پیش ما آمدی؟

خدواند به شما اندیشید
و من اکنون در آغوش شما هستم

"جرج مک دونالد (1824-1905)"
ترجمه دکتر الهی قمشه ای
برگرفته از کتاب « کیمیا - 3»