و هم حرمت مي نهيم و هم از آنها لذت مي بريم
مگر آنكه مزاج ما به سبب بيماري هايي
چون حسادت و طمع و جاه طلبي ناموزون شده باشد.
حتي در آن حال نيز چنين نيست كه نمي شناسيم
بلكه پس از شناخت به خاطر سوداهاي شخصي
آن شناخت را زير پا مي گذاريم.

برگرفته از پیشگفتار کتاب "گنجینه آشنا"
به قلم حسین الهی قمشه ای

و باری سنگین بر دوش من می نهی. آخر من با این قدرت و مهارت
چگونه خود را بشکنم و در چشم هزاران تن ناتوان جلوه کنم.
مادر گفت: پهلوان بزرگ آنست که از کارهای سخت نهراسد
و سنگین ترین بار را بر دوش نهد. پهلوانی تو در شکست
بسی عظیم تر از پهلوانی تو در پیروزی خواهد بود.
و کاری اینچنین شگرف از کدام پهلوان جز تو بر می آید؟
پوریا لختی اندیشید و سپس گفت: ای مادر به حق آن کس که این توانایی
و مهارت را به من داده است فردا آن کنم که تو فرمایی.
صبح روز بعد میدان نمایش مملو از تماشاگران بود
و شیپورچیان آغاز مسابقه را اعلام کردند. و دو پهلوان بر هم سلام کردند
و کمر یکدیگر را گرفتند. پوریا لختی به ملایمت با او زورآزمایی کرد
چنانکه ناظران از قصد او آگاه نشوند و ناگاه کمینگاهی را بر حریف گشود
و او فرصت را غنیمت شمرد پهلوان را بر سر دست بلند کرد
و بر زمین زد و غریو از جمعیت برخاست و هزاران نفر با
هلهله و کف زدن پهلوان سلطان را تحسین کردند. اما پوریا
بر زمین افتاده بود و نگاه به آسمان داشت که ناگاه دید
پردۀ آسمان به کنار رفت و صف های بیشمار فرشتگان پیش
چشمش ظاهر شدند که همه در او به تحسین نگاه می کردند و کف می زدند.

برگرفته از کتاب "کیمیا – 4"
به قلم حسین الهی قمشه‌ای
مینیاتور اثر استاد فرشچیان

تا روزی قرار شد که با پهلوان دربار سلطان وقت دست و پنجه نرم کند.
روز قبل از مسابقه مجلسی ترتیب دادند تا دو پهلوان با هم آشنا شوند
و یکدیگر را بسنجند و به طور اجمالاز قدرت و مهارت یکدیگر در کشتی آگاه شوند.
در آن مجلس پوریا دریافت که بر حریف کاملاً مسلط است
و حریف نیز دریافت که پوریا را حریف نیست.
شب هنگام پهلوان سلطان با مادر به درد دل نشست که این پهلوان تازه
جای مرا خواهد گرفت و من شغل و روزی خود از کف خواهم داد.
آیا تو می توانی تدبیری بیندیشی که پهلوان از مسابقه منصرف شود؟
مادر گفت: کاری صعب است اما شاید بتوانم در دل مادرش نفوذ کنم
و رحمی در دل او بیفکنم که پسر را به حفظ آبرو و شغل و روزی تو
ترغیب و تشویق کند. پس بی درنگ نزد مادر پوریا آمد و
حال و روزو اضطراب و نگرانی پسرش را با او درمیان گذاشت
که پسر من چندین سال است که در دربار سلطان مقام پهلوانی دارد
و اینک نیک می داند که حریف فرزند تو نیست و او
و همسر و فرزندانش همه در هول و هراسند که
از این شکست چه پیش خواهد آمد. این بگفت و برفت.
پس مادر پوریا فرزند را فراخواند و گفت ...

برگرفته از کتاب "کیمیا – 4"
به قلم حسین الهی قمشه‌ای

با شکست خوردن و بر زمین افتادن به اوج پهلوانی رسید
از دیرباز در محافل پهلوانی و زورخانه ها و قهوه خانه ها نقل مجلس بوده است.
پوریای ولی یا پهلوان محمود خوارزمی، مردی بوده است
از مردم گنجه و از معاصران شیخ محمود شبستری (نیمۀ اول قرن هشتم)
که پهلوانی تن را با پهلوانی جان جمع کرده بود چنانکه
هم پشت گُردان و قهرمانان زمان را به زمین آورده بود
و هم افرآسیاب نفس را بر خاک افکنده و کیخسرو ملک دل شده بود،
چنانکه حافظ فرمود:
گوی خوبی بردی از خوبان خلّج شاد باش
جام کیخسرو طلب، کافرآسیاب انداختی
این پهلوان عارف همچنین طبع شعر و ذوق نویسندگی داشت.
یک مثنوی به نام «کنز الحقایق» از اوست و در
لغتنامۀ دهخدا رباعی و ابیات زیر به نام او ثبت شده است:
بهشت و دوزخ با توست در پوست
چرا بیرون زخود می‌جویی ای دوست
افتادگی آموز اگر طالب فیضی
هرگز نخورد آب زمینی که بلند است
آنیم که چرخ برنتابد لت ما
بر چرخ زنند نوبت شوکت ما
گر در صف ما مورچه‌ای گیرد جای
آن مورچه شیر گردد از دولت ما
اما ماجرای رسیدن پوریای ولی به پهلوانی عالم دل ...

برگرفته از کتاب "کیمیا – 4"
به قلم حسین الهی قمشه‌ای
مزار پوریای ولی در خوی

براي حفظ شرافت انساني و عدالت و راستي و اخلاص.

برگرفته از پیشگفتار کتاب "گنجینه آشنا"
به قلم حسین الهی قمشه ای

و همه در هوا محو شدند.
و بدین سان،
برجهای گردون سای
و کاخهای شکوهمند
و معابد پرهیبت
و خود این گوی عظیم خاک
و تمامی میراث آن،
همه، چون تار و پود بی بنیاد این رؤیا،
بر باد خواهند رفت
و همانند این ساز و برگهای دروغین صحنه آرایی
هیچ نشانی از خود به یادگار نخواهند گذاشت.
قماش هستی ما را نیز با تار و پود همین رؤیاها بافته اند
و این عمر کوتاه را در پردة یک خواب درپیچیده اند.
"ویلیام شکسپیر"

"Dreams"
These our actors,
As I foretold you, were all spirits, and
Are melted into air, into thin air:
And, like the baseless fabric of this vision,
The cloud-capped towers, the gorgeous palaces,
The solemn temples, the great globe itself,
Yes all which it inherit, shall dissolve,
And, like this insubstantial pageant faded,
Leave not a rack behind. We are such stuff
As dreams are made on; and our little life
Is rounded with a sleep.
"William Shakespeare"

چنانک روزی در خواب رفت گلخن تاب
به خواب دید که سلطان شدست و شد مغرور
بدید خود را بر تخت ملک وز چپ و راست
هزار صف ز امیر و ز حاجب و دستور
چنان نشسته بر آن تخت او که پنداری
در امر و نهی خداوند بد سنین و شهور
میان غلغله و دار و گیر و بردابرد
میان آن لمن الملک و عزت و شر و شور
درآمد از در گلخن به خشم حمامی
زدش به پای که برجه نه مرده‌ای در گور
بجست و پهلوی خود نی خزینه دید و نه ملک
ولی خزینه حمام سرد دید و نفور
بخوان ز آخر یاسین که صیحه فاذا
تو هم به بانگی حاضر شوی ز خواب غرور
دیوان شمس
صیحه فاذا: فریادی به گوش می رسد آنگاه
گلخن تاب:کارگر گرم کردن حمام
بَردابَرد: آشوب و غوغا

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرّین"
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر William Hogarth

 

حافظ

مهربانی زمن آموز و گرَم عمر نماند
زسر تربت سعدی بطلب مهر گیا را
سعدی

تربت سعدی همان اشعار اوست که اکسیر عشق است و خاصیت مهرگیاه دارد.
و عشق اکسیر جوانی و آب حیات است که هرکس نوشید عمر ابد یافت:

هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما
حافظ

بخت جوان دارد آنکه با تو قرین است
پیر نگردد که در بهشت برین است
سعدی

این بقای جاودان در فنای عشق میسر است که خرمن انّیّت های پراکنده را می سوزاند
و خاکستر آن را بر باد بی نیازی می دهد.

برگرفته از کتاب "در صحبت مولانا"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خط اثر میرعماد حسنی