خواهیم گفت که ما را هوای کعبه در سر نیست
بلکه قصد ترکستان کرده ایم 
که در آنجا با شیخی کریم النفس
که چون از معرفت نور و صفا دید
به هر چیزی که دید، اول خدا دید
و نام پرآوازه اش محمود شبستری است 
وعدة دیدار داریم.
شیخ محمود ماهی است که هرچند در میان سه خورشید 
سعدی و مولانا و حافظ 
طلوع کرده است،
در شعاع خیره کنندة شعر ایشان هیچ رنگ نباخته 
بلکه به نور جمال خود 
سایة ابهام و پرده های ظنّ و گمان را 
از اشعار ایشان برگرفته
و صحن آسمان این سه شهریار اقلیم سخن را 
ستاره باران کرده است.
در فرهنگ باختر گفته اند
اگر کسی در همه عمر هیچ کتابی جز ضیافت افلاطون نخوانده باشد
سهم زیادی از فرهنگ بشری از دست نداده است
و این سخن را با اطمینان بیشتر می توان 
در ستایش گلشن راز شیخ محمود گفت:
که جوهر الهیات و فلسفه و تفسیر 
و ادبیات و اخلاق و جمال شناسی را
در دفتری از هزار بیت
یا بدره ای از هزار سکه زرّین
به پای جهانیان افشانده
و جملگی را به باغی فراخوانده است که:
در او راز دل گلها شکفته است
که تا اکنون کسی دیگر نگفته است
زبان سوسن او جمله گویاست
عیون نرگس او جمله بیناست

برگرفته از مقدمه کتاب "گنجینه آشنا"
به قلم حسین الهی قمشه ای

کلیسایی ساخته بودند.
درهای کلیسا را بسته
و روی آن نوشته بودند: "تو هرگز نباید".
پس به گرد باغ در گردش آمدم،
به هوای آن همه گل که در باغ عشق می روید؛
اما دور تا دور، بر جای گل
همه سنگهای گور دیدم
و کشیشان را که، همچون غراب در جامه های سیاه،
به این سوی و آن سوی روان بودند
و هم آنان
شادیها و آرزوهای مرا با بندهایی از پیچک خشک بستند
و به گوشه ای انداختند.
ویلیام بلیک

“The Garden of Love”
I went to the garden of love,
And saw that I never had seen:
A Chapel was built in the midst,
Where I used to play on the green.
And the gates of this Chapel were shut,
And “Thou shalt not” Writ over the door;
So I turned to the Garden of Love,
That so many sweet flowers bore;
And I saw it was filled with graves,
And tomb-stones where flowers should be:
And priests in black gowns were walking their rounds,
And binding with briars my joys and desires.
William Blake

کشیشان زنده دل، 
چون اسقف می ری یِل در داستان "بینوایانِ ویکتور هوگو"، 
که پیام عشق جهانگیر حضرت مسیح را به آدمیان می رسانند 
از روزگار آن پیامبر الهی تاکنون 
همواره کم و بیش در میان مردم بوده اند 
و هرچه خیر و نیکویی 
و عشق و محبت که در میان ترسایان هست 
از برکت وجود آنهاست 
اما چون بسیاری از کاهنان و کشیشان را شیطان نفس 
از نور به ظلمت برده و دلهایشان را سیاه کرده 
و به کارهای زشت از دروغ و خدعه 
¬¬¬و جنایت و خشونت و بی رحمی وا داشته بود، 
در این قطعه، شاعر آسمانی، ویلیام بلیک، 
آنان را رهزنان راه خدا و غاصبان نعمتهای الهی شناخته 
که در باغ عشق، کلیسایی از قهر و نهی و طرد و انکار می سازند
و اطراف آن را گورستان دلهای مرده می کنند 
و خود چون غراب در آن باغ خزان زده می چرخند 
و دست و پای شادیها را با خشونت می بندند.

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرّین"
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر Caspar David Friedrich

Vanity of Glory
Glory is like a circle in the water
Which never ceaseth to enlarge itself
Till by broad spreading it disperse to nought
Shakespear, King Henry VI, I, II

بر گرفته از کتاب «در قلمرو زرین»
به قلم حسین الهی قمشه ای

و عروسی هاست در فغان و شِکوۀ من
و دیدارهاست در غربت تنهائیم
و ظهور من همه ستر و حجاب است
...
چه بسیار که از غمها شِکوه می کنم
و قلبم بدان غمها برخود می بالد
چه بسیار که می گریم و دندان هایم به خنده رخ می نمایند
و چه بسیار که در آرزوی دوست دلم پر می کشد
و دوست در کنارم نشسته است
و چه بسیار که چیزی را طلب می کنم
و آن چیز در حلقۀ نگین من است
گاه شبِ تاریک دشمنانم را ( که همان رهزنان حواسند) در پردۀ ظلمت می پوشاند
تا من پردۀ رؤیاهای خویش را بگسترم
و آنگاه صبح هوشیاری باز پرده را در می پیچد و به کناری می نهد.
جبران خلیل جبران

ترجمۀ حسین الهی قمشه ای
برگرفته از مقدمۀ کتاب پیامبر
نقاشی اثر جبران خلیل جبران

لعبت بازی پس این پرده هست،
ور نه بر او این همه لعبت که بست؟
نظامی
و چون فیلسوفان بدین مرتبه نیز قناعت نکرده اند
که صنع عالم را صانعی است 
بلکه در طلب صانع برآمده
و از پیام آوران و آشنایان کوی او نشان گرفته اند و، 
گستاخ و بی هراس، به بیابان عشق قدم نهاده 
و خار و خارة این وادی را پرنیان و حریر یافته
و با هزار "لن ترانی" همچنان دیده بر دیدار دوخته 
تا پس از چندین شکیبایی شبی چون حافظ 
چراغ دیده در محراب ابروی یار افروخته اند 
و بدین دیدار که حل همة مشکلات و پاسخ جملة پرسش های جهان است
از پردة تقلید و گفتار بیرون جسته 
و هرچه گویند از مقام مشاهده و تجربة درون است.
هرچه گویم هست از عین الیقین
نی به استدلال و تقلید است این
گر دلیلی گفت آن مرد وصال
گفت آن از بهر اصحاب جدال
مثنوی

برگرفته از کتاب "گزیدة فیه ما فیه"
تلخیص،مقدمه، و شرح: حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر سلطان محمد

که در شب یلدای جهل طلوع می کند
و یکی از ساقیان آن خیّام است که گفت:
سَبَقتُ العالَمینَ اِلَی المَعالی
بَصائِبِ فِکرَةٍ و عُلُوِّ هِمَّة
فَلاحَ بِحِکمَتی نورُ الهُدی فی
لَیالٍ لِلضَّلالَةِ مُدلَهِمّة
یُریدُ الجاحِدونَ لِیُطفِؤوها
و یأبَی الّلهُ اِلاّ اَن یُتِمَّة
خیام
در تعالی و رفعت بر جهانیان پیشی گرفتم
به رأی روشن و همّت بلند
پس در شبانِ تیرة گمراهی
خورشید هدایت از افق دانایی من طلوع کرد
و منکران می کوشند تا این نور را خاموش کنند
امّا خداوند نگذارد بلکه بر روشنی آن بیفزاید.

برگرفته از مقدمة کتاب "گنجینه آشنا"
به قلم حسین الهی قمشه ای
خوشنویسی اثر میرعمادالحسنی

اگر هم گاهی سخنی در جمال او از من می شنوی 
در حالت مستی و بی خبری کلمه ای بر زبانم جاری شده است
و گرنه من رازدارم و برهنه را می پوشانم،
ولی در عین حال در حالت بی خودیِ مستانه پرچمی به دست می گیرم
و دو هزار مستِ دیگر به من می پیوندند
و همه در شهر می گردیم و فریاد می کنیم
که ما خمار و مشتاق دیدار آن شهریاریم
و این دُهُل عشق که ما بانگ آن برآورده ایم آن قدر عظیم است 
که زیر گلیم نمی گنجد تا طبل زیر گلیم زنیم و راز را پنهان داریم.
به سر مُناره اُشتر رود و فغان برآرد
که نهان شدم من اینجا مکنید آشکارم
مولانا 

برگرفته از کتاب "در صحبت مولانا"
به قلم حسین الهی قمشه ای