برگرفته از کتاب " گنجینۀ آشنا "
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی کشتی نوح بر روی کوه آرارات اثر سیمون دمیل

 

و به سبب این آئینگی که استعداد ذاتی اوست
مقام خلافت یافته و جانشین خداوند بر روی زمین شده است
و رسانیدن این استعداد به فعلیت
بی گمان بر فرد فرد آدمیان تا حد امکان واجب است،
بلکه بتوان گفت آدمی را جز این در جهان وظیفه ای نیست
که بتدریج اوصاف الهی را که
اصل همۀ آنها در سه کلمه دانایی و زیبایی و نیکویی،
یا علم و جمال و خیر خلاصه می شود،
در خود متجلّی کند
و این همه علوم و صنایع شگفت
که نقطۀ اوج آن در روزگار ما سفینه های فضایی و شبکه جهانی اینترنت است
و هنر های بی شمار از شعر و موسیقی
و رقص و نمایش و مجسمه سازی و سینما
و آن اندازه خیر و خوبی
از عدالت و احسان و نوع دوستی و خدمت و ایثار و فداکاری
و رحم و شفقت و مهربانی در راه صلح و دوستی در میان بنی آدم
که در گوشه و کنار جهان
در کنار ظلم ها و جور ها و جنگ های شیطانی و غیره وجود دارد
همه از نشانه های این ظهور تدریجی اوصاف الهی در انسان است
که با همۀ بدی ها همچنان به سوی کمال پیش می رود
و تجربۀ بدی ها نیز خود صیقلی است که بر شفافیت آیینه خواهد افزود،
تا آدمی بجز خدا را نبیند و بجز خدا را ننماید:
رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند
بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت
سعدی
خلق را چون آب دان صاف و زلال
اندر او تابان صفات ذوالجلال
پادشاهان مظهر شاهی حق
عارفان مرآت آگاهی حق
خوبرویان آیینه خوبی او
عشق ایشان عکس مطلوبی او
گر به علم آییم آن ایوان اوست
ور به جهل آییم آن زندان اوست
مولانا
بر گرفته از مقدمه کتاب " ۳۶۵ روز با سعدی " 
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشي تالار آيينه اثر استاد محمد غفاري(كمال الملك)

واگر می بینیم که بسیاری شاعران احوال شهودی و آسمانی خود را به زبان اهل صورت نزدیک می کنند
به سبب حفظ مناسبت ها و هم آهنگی است
و به نوعی حرمت مراعات النظیر را نگاه می دارند
و در عین حال الفاظ را برای اهل صورت کمندی می کنند
تا ایشان را به ساحت عالم معنا برسانند.
به بیان دیگر، شاعران، با این الفاظ، خود شخصاً به میخانۀ اهل صورت می روند
و الفاظ و عبارات آن میخواران را به زبان می آورند که "ما از شماییم، بزنید و روشن شوید"،
اما با افسون و جاذبۀ شعر خود ایشان را به سوی میخانه های زنجیره ایِ عشق می کشانند.
بدین سان اگر حافظ از "بادۀ گلرنگ تلخ تیز خوشخوارِ سبک" سخن می گوید
و ابن فارض مصری می فرماید:
علَیکَ بِها صرفاً و اَینَ شئتُ مَزجها
یعنی تو را سفارش می کنم بدانکه شراب را صرف و بی آمیختگی و به تعبیر فرانسویان (که در فارسی نیز به کار می رود)سِک یعنی خشک و بی آب بنوشی
و یا اگر خواهی آن را با آبی یا شربتی ممزوج گردان، عموماً از باب اظهار آشنایی و دلبری است
و توان گفت که رسالت شعر و ادبیات در جهان همین کار دلبری با صورت های آشنا و محبوب است
که چون کمند گیسو و چشم جادو و شراب بیغش و جای خالی اهل صورت را به دام می کشد
و آنگاه ایشان را به فتراک شعر می بندد و به حرم امن و امان عشق که حقیقت هر عیش و مستی در آنجاست می رساند.
برگرفته از کتاب «گنجینۀ آشنا»
به قلم حسین الهی قمشه ای

یعنی در این زندانِ عالم که همه اسیرانیم چه خوش تر که آدمی نقشِ کلید را بازی کند و دری بگشاید نه آنکه بند و زنجیری بر آنچه هست بیفزاید...
برگرفته از کتاب «گنجینۀ آشنا»
به قلم حسین الهی قمشه ای

زیرا در اینجا هیچ دشمنی نخواهد داشت
مگر زمستان سرد و هوای ناهموار
آن کس که حرصِ جاه و مقام ندارد
و دوست دارد که شفاف و بی ریا
در آفتاب زندگی کند
و طعام خویش را خود به دست آورد
و از حاصل دست رنج خویش خرسند باشد
بگویید به اینجا بیاید، به اینجا بیاید، به اینجا بیاید
زیرا در اینجا هیچ دشمنی نخواهد داشت
مگر زمستان سرد و هوای ناهموار
ویلیام شکسپیر
" Under the greenwood tree "
Under the greenwood tree
Who loves to lie with me,
And turn his merry note
Unto the sweet bird's throat,
Come hither, come hither, come hither:
Here shall he see
No enemy
But winter and rough weather.
Who doth ambition shun
And loves to live i' the sun,
Seeking the food he eats,
And pleas’d with what he gets,
Come hither, come hither, come hither:
Here shall he see
No enemy
But winter and rough weather.
William Shakespeare, As You Like It, II, 5
برگرفته از کتاب " در قلمرو زرین "
ترجمه حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر Asher Brown Durand

" شعر هاى حقيقى همه پيش از زمان نوشته شده اند
و هر زمان كه روح ما انتظام و انسجام كامل يابد
و از پريشانى به جمعيت رسد
ما مى توانيم در آن فضا كه هوايش موسيقى است وارد شويم
و آن نغمه ها و ترنّمات ازلى را بشنويم
آنگاه تلاش كنيم كه آنها را به سينه كلمات بسپاريم
اما در هر حال اينجا و آنجا كلمه اى را و بيتى را از دست مى دهيم
و با انديشه هاى خود جاهاى خالى را پر می كنيم
و بدين سان چون نسخه نويسان روزگار گذشته شعر را اشتباه مى نویسیم
آنها كه ذوق لطيف ترى دارند تموّجات روحانى شعر را كمى روشن تر دريافت مى كنند
اما همچنان نسخه كامل نيست
و اين نغمه هاست كه هرچند تمام و كمال نيست شعر ملى يك قوم مى شود. "
The Divine Nature of Poetry ""
For poetry was all written before time was, and whenever we are so finely organized that we can penetrate into that region where the air is music,
we hear those primal warblings, and attempt to write them down,
but we lose ever and anon a word,
or a verse, and substitute something of our own, and thus miswrite the poem.
The men of more delicate ear write down these cadences more faithfully,
and these transcripts, though imperfect, become the songs of the nations.
Emerson
برگرفته از کتاب " گنجینه آشنا "
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی الهه شعر اثر Charles Meynier

درکشید او رو و سر زیر لحاف
گفت یار بد بلا آشفتن است
چونکه او آید طریقم خفتن است
پس بخسبم باشم از اصحاب کهف
به ز دقیانوس باشد خواب کهف
برگرفته از کتاب " در صحبت قرآن "
به قلم حسین الهی قمشه ای
تذهیب از کتاب Menologion of Basil II