و از پريشانی به نظم
و از زشتی به زيبايي آورد
و بر عمر آدمی بيفزايد
روی نکو معالجه عمر کوته است
اين نسخه از علاج مسيحا نوشته ايم
نظيری نيشابوری

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسين الهی قمشه ای
 

و یا صدفی زیباتر از معمول خود را سر گرم می کند
.در حالی که تمامی اقیانوس حقیقت برای او نا مکشوف است
نیوتن

I do not know what I may appear to the world,
but to myself
I seem to have been only like a boy playing on the sea-shore,
and diverting myself in now and then finding a smoother pebble
or a prettier shell than ordinary,
whilst the great ocean of truth lay all undiscovered before me.
Isaac Newton

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
به قلم حسین الهی قمشه ای
پرتره نیوتن اثر نیللر 1689

تا اشارتی باشد که این رهبری به خاطر عشق به هنر و زیبایی است
و در حلقه نمازگزاران و نیایش گران گروهی
نیز چنین است که
پیشوای نیایش پشت به نیایش گران می ایستد
و روی در قبله و کعبه می آورد
بدین نشان که من نیز چون شما روی در خداوندگار جهان دارم
و از شما نمازگزاران هیچ نمی طلبم
و چشم به عطا و احسان شما ندوخته ام
اما اگر غیر از این باشد به گفته سعدی:
آنکه چون پسته دیدمش همه مغز
پوست بر پوست بود همچو پیاز
پیشوایان روی در مخلوق
پشت بر قبله می کنند نماز

به قلم حسین الهی قمشه ای

اگر آتش هزار مشعل سوزان را
در دل احساس کرده ام
مرا ملامت مکنید
اگر در میدان عشق
شکنج هزار رنج
و نشان هزار زخم روح فرسا را
بر چهره دارم
زینهار ای دوستان
که نام مرا به خواری و افسوس نجوا مکنید
زیرا اگر به خطا رفته ام
نامه پاداش و جزای من در دست من است
شما خارهای گزنده این گیاه گناه آلود را
به سوهان ملامت تیز مکنید
و دریابید این حقیقت را
که عشق به وعده شیرین خویش
از راه می رسد
و شما را درپنجه خویش میگیرد
چنانکه نتوانید آن را به فوران الهه آتش نسبت دهید
یا جمال آدونیس را بهانه شور و احساس خود کنید
او شما را بیش از من در ژرفای دریای خویش غرقه می کند
و کمتر از من عذر و توجیه بر شما باقی می گذارد
و در کمندی غریب تر و قهار تر در بند می کشد
و هیچ باکش نباشد
که رنج و حرمان شما از من نیز افزون شود.

"Sonnet XXIV" de Louise Labé
Ne reprenez, Dames, si j’ay aymé :
Si j’ay senti mile torches ardentes,
Mile travaus, mile douleurs mordentes :
Si en pleurant, j’ay mon tems consumé,
Las que mon nom n’en soit par vous blamé.
Si j’ay failli, les peines sont presentes,
N’aigrissez point leurs pointes violentes :
Mais estimez qu’Amour, ê point nommé,
Sans votre ardeur d’un Vulcan excuser,
Sans la beauté d’Adonis acuser,
Pourra, s’il veut, plus vous rendre amoureuses :
En ayant moins que moy d’occasion,
Et plus d’estrange et forte passion.
Et gardez vous d’estre plus malheureuses
Louise Labé(1520-1566)

24 شعر از لوییز لابه _ غزل شماره
ترجمه حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

زيرا شما تنها وقتی آزاد خواهيد بود که حتی آرزوی جستن آزادی را جز لگام اسب ندانيد و ديگر از آزادی در مقام يک آرمان و توفيق سخن مگوييد
شما براستی هنگامی آزاد خواهيد بود روزهای شما از غم و شبهای شما از نياز و غمخواری خالی نباشد
بلکه بايد گفت آزادی در اين است که اين غمها و نيازها زندگی شما را احاطه کند و شما عريان و آزاد از هر قيد و بند بر آنها فايق آييد
جبران خليل جبران

On Freedom
And an orator said, "Speak to us of Freedom"
And he answered:
At the city gate and by your fireside I have seen you prostrate yourself and worship your own freedom,
Even as slaves humble themselves before a tyrant and praise him though he slays them.
Ay, in the grove of the temple and in the shadow of the citadel I have seen the freest among you wear their freedom as a yoke and a handcuff.
And my heart bled within me; for you can only be free when even the desire of seeking freedom becomes a harness to you, and when you cease to speak of freedom as a goal and a fulfillment.
You shall be free indeed when your days are not without a care nor your nights without a want and a grief,
But rather when these things girdle your life and yet you rise above them naked and unbound.
Khalil Gibran: THE PROPHET

برگرفته از کتاب پيامبر – اثر جبران خليل جبران
ترجمه حسين الهی قمشه ای

و به زبان دیگر گویند که عطار در پردۀ این داستان
رندانه خدایی را به انسان بازگردانده و مردمان را به گونه ای
از انسان سالاری بی نیاز از الهیت فرا خوانده است
و همین گمان را بعضی محققان به شمس تبریزی برده اند
که عرفان او مردم گراست و نزد او قداست ذات،
از آن ِانسان است که خانه و صاحبخانه اوست،
چنانکه در مقالات اشاره کرده است
اگر کعبه را از میان برگیرند بینی که
مردمان همه یکدیگر را سجود می کنند.
در این سخنان گوشه ای از حقیقت رخ می نماید،
اما تمامی داستان این نیست
درست است که عرفان راستین در سودای خلق است
و عارف کامل، به تعبیر شیخ شبستر، کسی است که
در عین خواجگی کار غلامی کند
و زنّار خدمت مردمان بر میان بندد
و درست است که عارفان مقام انسان را
تا مرتبۀ خدایی بالا برده و گفته اند:
آنها که طلبکار خدایید، خدایید
بیرون ز شما نیست شمایید، شمایید
دیوان شمس
سالها از پی مقصود به جان گردیدیم
یار در خانه و ما گرد جهان گردیدیم
سعدی
سالها دل طلب جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنّا می کرد
حافظ
تجلی گه خود کرد خدا سینه ما را
دراین خانه درآیید و بجویید خدا را
خدا در دل سودازدگان است بجویید
مجویید زمین را و مپویید سما را
صفای اصفهانی
اما خدمت خلق از آن واجب است که عبادت خالق است
و انسان هنگامی تا عرش الهی عروج می کند که
گرد تعیّنات خلقی را از وجود خویش بیفشاند
تا از او جز دل صافی، که آیینه حق است،
و جز همان نفس و نفحه الهی،
چیزی بر جای نماند
چنانکه در محفل دیدار خداوند در شب معراج
از نبی جز نفس نبود آنجا
همه حق بود و کس نبود آنجا
نظامی
از این رو، نزد عارفان اصالت انسان در بندگی خداست
و از برکت آن بندگی است که به خواجگی می رسد
بلکه سلطنتی می یابد که
به خواجگی کون و مکان بی اعتنا می شود:
به ولای تو که گر بندۀ خویشم خوانی
از سر خواجگی کون و مکان برخیزم
حافظ
بندۀ او شو که به یک التفات
سلطنت هر دو جهانت دهند
فروغی بسطامی
و این پندار از آنجاست که به گفتۀ مولانا:
طالب هر چیز ای یار رشید
جز همان چیزی که می جوید ندید
و توان گفت که شوق پنهان برای
استوار کردن اندیشه انسان سالاری
درغیر معنی الهی آن،
راه را بر هوش آن پژوهشگران بسته
و سخن بی پردۀ عطار در پردۀ این شوق
از دیدۀ آنان پنهان مانده است.
زیرا عطار، در پایان داستان
به روشنی بیان کرده است
که اگر این سی مرغ سالک
خود را با سیمرغ یکی می پندارند،
بدین خاطر است که
در آیینۀ صافی حق خود را نگریسته اند،
چنانکه اگر چهل و پنجاه مرغ می بودند
باز همان چهل و پنجاه می دیدند
پس این سی مرغ مجازی
هنوز آن سیمرغ حقیقی را ندیده اند
و برای رسیدن به او باید که
نظر از آن سی مرغ، که خود ایشانند،
برگیرند و در سیمرغ راستین محو شوند
و این، محو انسانیت در الهیت است،
نه انکار الهیت
"برگرفته از مقدمه" كتاب گزيده منطق الطير
به قلم حسين الهي قمشه اي

و هوش های آدم زاد هواپیماهای دور پرواز را
بر ساحل فرودگاه ها نشاندند
و فن آوری اطلاعات، دانش و هنر را حراج کرد
وکتابخانه ها و موزه ها و موسیقی ها و مجسمه های جهان را
بی دریغ، آسان و رایگان در خانه همگان آورد.
و آدمیان را از شرق و غرب و شمال و جنوب
در کنار هم نهاد
تا در چهره یکدیگر بنگرند و با هم سخن گویند.
و بدین سان آدمی همچون سلیمان
بر تخت پادشاهیِ"علم الاسما*" نشست
و تاج کرامت و دیهیم سروری بر سر نهاد
و اینک هنگام آن رسیده است که
جشن های چندین هزار ساله برپا شود
و همه جهانیان به دست افشانی و پایکوبی
با خنیاگر بزرگ شیراز هم آواز شوند که:

بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
حافظ
و زیبنده است که دراین دست افشانی
دست بیفشانند از هر آنچه مایه شرمساری است
و در این پایکوبی، پای بکوبند
برآنچه مایه سرافکندگی است
و هرآنچه ابلیسان جاه و مقام
وغولان زر و زور و تزویر
و اهریمنان یزدان ستیز
در نمایشی مرگبار پیش چشم مردمان
بر صحنه آورده اند
و هزاران هزار تن را
بی جان و بی توان
و بی نام و بی نشان
و بی جا و بی مکان
و بی یار و بی دیار
به دژخیمان حرص و جاه و مقام سپرده اند
و نزدیک است که اینهمه دستاوردهای بهارآفرین را
به تاراج خزان
و فتنه و آشوبِ زمان
و زمهریر بی مهری و بی اعتنایی بسپارند
و اینک انتظار ما از سران سازمان ملل و نِحَل*
و پیشوایان بی بدل اینست:
که چون ساربانی ره شناس قافله آدمیان را
دور از چشم دیوان و ددان
و دور از خشم زُحل خویان و مریخ صفتان
به سرزمین موعود صلح و دوستی و مهربانی و عشق ورزی
که همان منزگاه لیلی است، فرود آورند.

*علم الاسما: خداوند همه اسما را به آدم آموخت
*نِحَل: مذاهب و فرقه ها

به قلم حسین الهی قمشه ای
منبع:www.drelahighomshei.com