گفت آن است كه بر در حمامها نقش كنند 
گفتند : آن نيز شير پرده است و 
شير توان كرد به نقش سراى
ليك به صد چوب نجنبد ز جاى
مخزن الاسرار
دست ياران گرفت و به نزديك بيشه اى آورد
و از دور شير را نشان داد
و گفت : آخر اين ديگر شير است 
گفتند : اين نيز شير نباشد 
مرد در خشم شد ، گفت : پس شير چيست گفتند :
شير آن است كه تو را خورد 
تا طعمه شير نشوى شير را ندانى 
همچنين عشق نه آن است كه بر زبان است
و به تقرير و بيان از آن دم زنند 
و نه آن است كه به خيالى و تصويرى از آن دل خوش كنند. 
و نه آن است كه در كمند خود كشند و بدان سود و سودا كنند 
بلكه عشق آن است كه " الف انيّت " عاشق را فرو بلعد 
تا جز عشق از او چيزى نماند : 
آنچه ارزد صيد را عشق است و بس 
ليك او كى آيد اندر دام كس
تو مگر آيى و صيد او شوى
دام بگذارى به دام او شوى
عشق مى گويد به گوشم پست پست
صيد بودن خوشتر از صيادى است
مثنوی 

برگرفته از كتاب " گزيده منطق الطير "
تلخیص ، مقدمه و شرح : حسين الهى قمشه اى
تصویر: هنر دستی اثر
Enesco Jim Shore Heartwood 
“Creek Angel with Lion and Lamb”

به جای خواندن و عمل کردن قرآن، بحث در حدوث و قدم در قرآن کردید و به جای رفتن به معراج همراه رسول، قیل و قال راه انداختید که جسمانی بوده است یا روحانی، به جای قولها را شنیدن و بهترین را برگزیدن، گلوی یکدیگر را فشردید که تو خاموش باش تا من سخن بگویم، به جای خدمت و برآوردن نیازهای یکدیگر و به جای آنکه همگی در مسجد این عالم به سجود و ستایش پروردگار پردازید، فرقه فرقه شدید.

برگرفته از کتاب "365 روز در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی اثر رافائل قرن شانزده میلادی

و آتش طور را چنان معرفی می کند که خانم برونینگ شعله های آن را در هر بوته گیاه مشاهده می کند و سعدی تمامی چرخ و فلک و زمین و زمان را برای احمد و هر انسان صاحب کمالی جایگاه تجلی احد می بیند:
" زمین از آسمان آکنده است و هر بوته گیاه از آتش الهی شعله ور است" (الیزابت برونینگ)
کلیمی که چرخ فلک طور اوست
همه نورها پرتو نور اوست (سعدی) 

برگرفته از کتاب «گنجینه آشنا - 365 روز در صحبت شاعران پارسی گو»
به قلم حسین الهی قمشه ای
نقاشی معراج اثر کمال الدین بهزاد

برای آنان که در اقلیم روز زندگی می کنند .
ویلیام بلیک
خواست تا خود را به خود بنماید او آنسان که هست
مظهر جامع چو آدم در جهان آمد پدید
مولانا
چو آدم را فرستادیم بیرون
جمال خویش بر صحرا نهادیم
عطار
بر مثال خویشتن حرفی نوشت
نام آن حرف آدم و حوّا نهاد
عراقی

"God Appears" 
God appears and God is light
To those poor souls who dwell in Night
But does a human from display
To those who dwell in the realm of Day.
William Blake

برگرفته از کتاب " در قلمرو زرّین "
ترجمه حسین الهی قمشه ای

گاه در برزخ، جهان پهلوانی را چون رستم تماشا می کنیم که با دیوهای بی شاخ ودم دست در کمر است، دیوهایی که نامشان سپید 
است و کارشان سیاه، عربده می کشند تا صدای حقّی را خاموش کنند و زمین و آسمان را به غبار می آلایند تا چشم ها را ببندند، امّا
رستم نعره ای چون رعد بر می آورد که خواب از چشم ها و بند از دل های دیوان می برد. این فریاد است که از ورای قرون، 
دیوان سیه رو و سیه کار را می لرزاند.
و گاه خود را در بهشتی می یابیم که تهمورثِ دیوبند و جمشید زرّین تخت، چون سلیمان، دیوها را به خدمت آدمیان گرفته و اقلیمی 
ساخته اند سراسر باغ، سراسر بهار، سراسر جوانی و شادابی و سراسر شادی و دست افشانی، رهیده از هراس بیماری و گرسنگی و
ایمن از هول مرگ. 
بدین سان توان گفت که فردوسی دوزخ را "حاکمیت دیو بر آدمیان" و برزخ را "پیکار آدمیان با دیو" و بهشت را "پادشاهی انسان بر
دیوان و ددان" دانسته است ...

برگرفته از کتاب «گنجینۀ آشنا - 365 روز در صحبت شاعران پارسی گو»
به قلم حسین الهی قمشه ای
مینیاتور "آگهی یافتن ضحاک از سرنوشت" برگرفته از شاهنامه شاه تهماسب

تا آیات او را برآنان فرو خواند
و ایشان را پاک گرداند
و کتاب و حکمت بیاموزد-
هر چند که پیش از آن در گمراهی آشکار بودند. - آل عمران، 164

برگرفته از کتاب "365 روز در صحبت مولانا"
به قلم حسین الهی قمشه ای
تصویر مجسمه یادبود ملانصرالدین در مسکو

ما که ایم اندر جهان پیچ پیچ
چون الف از خود چه دارد هیچ هیچ
مولانا 
در مثنوی و سایر آثار مولانا و شاعران عارف
این گونه ابیات با ابیات پیشین در باب اختیار 
ظاهرا ً با هم در تضادند
و ممکن است شخص حیران ماند 
که بالاخره کدام یک از جبر یا اختیار حقیقت حال ماست. 
پاسخ مولانا و جمله بزرگان ما این است 
که جبر و اختیار هیچ یک حقیقت حال ما نیست 
از یک سو ما احساس اختیار می کنیم 
و نمی توانیم منکر احساس خود شویم
از طرف دیگر می دانیم که هر چه رخ می دهد علتی دارد 
و آن علت را نیز علتی است
تا می رسد به علت اول که آن خداست.
برای رهایی ا زاین تضاد و حیرت،
حکمت این است که ما در روابط با یکدیگر 
خود و دیگران را مختار و مسئول دانیم 
و بر مبنای آن عمل کنیم
اما در عین حال در عالم ادراک آگاه باشیم 
که نه ما و نه دیگران هیچ یک به استقلال فاعل عمل نیستیم 
بلکه ما مسخر فرمان الهی هستیم 
که به اختیار خود کاری را انجام دهیم؛ 
بدین نگاه دلهای ما با خلق صاف و بی کدورت خواهد ماند 
زیرا هیچ کس را در درون ملامت نمی کنیم 
چرا که همه سخره فرمان حقند
اما در عالم نسبت ها در روابط اجتماعی و اخلاقی 
مصلحت همگان در این است
که خود و دیگران همه را مختار و مسئول دانیم.

بر گرفته از کتاب " مائده های فرهنگی "
به اهتمام حسین الهی قمشه ای
نقاشی درباره پرگار تقدير اثر ویلیام بلیک
شاعر و نقاش شهودي و رويايي دوره رمانتيك